Η παρακάτω ανάρτηση αποτελεί αναδημοσίευση από το ιστολόγιο (ellhnikaxronika.blogspot.com) http://ellhnikaxronika.blogspot.gr/
Η κατάθεση του Κώστα Τριανταφυλλίδη στη δίκη της Νυρεμβέργης, όπως παρουσιάστηκε μέσα από τα φύλλα της εφημερίδας Εθνική Φλόγα, τον Σεπτέμβρη του 1947. Για πρώτη φορά παρουσιάζουμε τα πρακτικά για την απογευματινή συνεδρίαση της 16ης Αυγούστου 1947, όπως τα παρέθεσε αναλυτικά η εν λόγω εβδομαδιαία εφημερίδα στη σελίδα 4, στο φύλλο της 22 Σεπτεμβρίου 1947. Το απόσπασμα που παρουσιάζουμε, αποτελεί ντοκουμέντο για τις απόπειρες του Λάνς για "συννενόηση" με τον Ναπολέοντα Ζέρβα, όπως κατατέθηκε στα επίσημα πρακτικά της δίκης. Τηρήθηκε ακριβώς η ορθογραφία του πρωτότυπου κειμένου.
Η κατάθεση του Κώστα Τριανταφυλλίδη στη δίκη της Νυρεμβέργης, όπως παρουσιάστηκε μέσα από τα φύλλα της εφημερίδας Εθνική Φλόγα, τον Σεπτέμβρη του 1947. Για πρώτη φορά παρουσιάζουμε τα πρακτικά για την απογευματινή συνεδρίαση της 16ης Αυγούστου 1947, όπως τα παρέθεσε αναλυτικά η εν λόγω εβδομαδιαία εφημερίδα στη σελίδα 4, στο φύλλο της 22 Σεπτεμβρίου 1947. Το απόσπασμα που παρουσιάζουμε, αποτελεί ντοκουμέντο για τις απόπειρες του Λάνς για "συννενόηση" με τον Ναπολέοντα Ζέρβα, όπως κατατέθηκε στα επίσημα πρακτικά της δίκης. Τηρήθηκε ακριβώς η ορθογραφία του πρωτότυπου κειμένου.
ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΗΣ 16 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1947
Στις 13.30' οι δικαστές καταλαμβάνουν πάλι την έδρα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Μπορείτε να συνεχίσετε, δόκτωρ Σάουτερ.
ΣΑΟΥΤΕΡ: Μάρτυς, επιθυμώ να σας υποβάλω μερικά ακόμη ερωτήματα. Σας παρακαλώ να έχετε πάντοτε υπ'όψη σας ότι καταθέτετε ενόρκως. Μάρτυς μας είπατε πως οι στρατιώτες σας είχαν διαταγεί να συμμορφώνωνται αυστηρώς προς τις διατάξεις και τους κανόνες του Διεθνούς Νόμου;
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ: Μάλιστα.
ΕΡ.: Γνωρίζετε τ΄όνομα του Ελβετού αντιπροσώπου του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού στην Ήπειρο την εποχή όπου διοικητής των εκεί Γερμανικών δυνάμεων ήταν ο Στρατηγός Λάντζ;
ΑΠ.: Μάλιστα. Λεγόταν Χανς Μπίκελ.
ΕΡ.: Μπίκελ, ο Ελβετός Μπίκελ. Κύριε Μάρτυς, έχετε υπ΄όψη σας ότι το Φεβρουάριο του 1944 μια εφοδιοπομπή του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, υπό την ηγεσία του ίδιου αυτού Μπίκελ, Ελβετού πολίτη υπέστη επίθεση από ανταρτική δύναμη και ότι η εφοδιοπομπή αυτή λεηλατήθηκε εντελώς;
ΑΠ.: Όχι.
ΕΡ.: Γνωρίζετε από ό,τι σας είχε πή ο Στρατηγός Ζέρβας ή έχετε μάθει κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο ότι ο Ελβετός υπήκοος Μπίκελ καθώς επίσης και ο Στρατηγός Λάντζ ανέφεραν το γεγονός αυτό στο Στρατηγό Ζέρβα;
ΑΠ.: Όχι. Πάντως αν υπονοήτε πως άνδρες του Ζέρβα, μπορεί ποτέ να λήστεψαν εφόδια του Ερυθρού Σταυρού προοριζόμενα για τον πληθυσμό, σας πληροφορώ ότι τέτοιο πράγμα δε συνέβη ποτέ.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς είπατε σήμερα το πρωί πως οι αξιωματικοί του Ζέρβα ήταν ευρύτατα υπεύθυνοι για τις ενέργειες και πράξεις των ανδρών τους.
ΑΠ.: Μάλιστα. Όπως συμβαίνει σε κάθε καλώς οργανωμένο στρατό.
ΕΡ.: Σχετικώς αναφέρατε, μάλιστα, την περίπτωση δύο στρατιωτών σας που καταδικάστηκαν σε θάνατο επειδή είχαν κακομεταχειριστή αιχμαλώτους.
ΑΠ.: Μάλιστα.
ΕΡ.: Θα ήθελα να μάθω αν επιβάλατε κυρώσεις και στους αξιωματικούς των τμημάτων στα οποία ανήκαν οι στρατιώτες που καταδικάστηκαν.
ΑΠ.: Μολονότι εξακριβώθηκε ότι οι αξιωματικοί αυτοί είχαν δώσει αυστηρές εντολές στους στρατιώτες τους αναφορικά με την συμπεριφορά προς τους αιχμαλώτους και ότι συνεπώς το αδίκημα δεν μπορούσε να αποδοθή σε αμέλεια των ανωτέρων οι αξιωματικοί τιμωρήθηκαν.
ΕΡ.: Πόσοι αξιωματικοί τιμωρήθηκαν στην προκειμένη περίπτωση;
ΑΠ.: Οι δύο αξιωματικοί στη διοίκηση των οποίων υπάγονταν αμέσως οι δύο στρατιώτες που είχαν εγκληματήσει.
ΕΡ.: Τι τμωρία τους επιβλήθηκε;
ΑΠ.: Τους αφαιρέθηκε η διοίκηση των τμημάτων τους.
ΕΡ.: Και ποιός παρακαλώ ήταν ο πραγματικός λόγος που τιμωρήθηκαν οι αξιωματικοί αυτοί; Είχαν λάβει μέρος στην κακομεταχείριση των αιχμαλώτων πολέμου ή απλώς είχαν παρακολουθήσει τη σκηνή;
ΑΠ.: Αν είχαν λάβει μέρος στην κακομεταχείριση ή αν είχαν παρακολουθήσει τη σκηνή, θα καταδικάζονταν σε θάνατο αυτοί και όχι οι στρατιώτες. Το φταίξιμό τους ήταν ότι είχαν φανή ανίκανοι να εμπνεύσουν στους άνδρες τους το πνεύμα της Ελληνικής στρατιωτικής πειθαρχίας και τον απόλυτο σεβασμό προς τους νόμους του πολέμου.
ΕΡ.: Κύριε Μάρτυς, γνωρίζετε πότε ο Στρατηγός Χούμπερτ Λάντζ ήρθε στην Ήπειρο;
ΑΠ.: Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας της εποχής εκείνης τον Αύγουστο του 1943.
ΕΡ.: Ποιά ήταν η δύναμη των Εθνικών Ομάδων την εποχή εκείνη, πόσους άνδρες είχε υπό τα όπλα η Οργάνωσή σας;
ΑΠ.: Δέκα περίπου χιλιάδες άνδρες στην Ήπειρο μόνο.
ΕΡ.: Δέκα περίπου χιλιάδες στην Ήπειρο είπατε. Μπορείτε τώρα να μας πήτε ποιά περίπου είναι η έκταση της Ηπείρου; Κατά προσέγγιση;
ΑΠ.: Δέκα ή δώδεκα χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Υπάρχει μιά διαφορά μεταξύ γεωγραφικού και διοικητικού χώρου.
ΕΡ.: Μπορείτε να μας πληροφορήσετε τώρα τι δυνάμεις, κατά τους υπολογισμούς σας πάντοτε, διέθετε την εποχή εκείνη ο Στρατηγός Λάντζ;
ΑΠ.: Κατά την πρώτη περίοδο ευθύς μόλις εμφανίστηκαν οι Γερμανοί στην Ήπειρο, τον Ιούνιο και Ιούλιο δηλαδή του 1943 υπολογίζαμε πως η δύναμη που είχαν ρίξει εναντίον μας αριθμούσε τέσσαρες ή πέντε χιλιάδες άνδρες. Αργότερα λίγο αργότερα δηλαδή, τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 1943 η δύναμη αυτή έφτασε τις 10.000.
ΕΡ.: Τί θα λέγατε αν σας πληροφορούσα ότι την εποχή εκείνη, τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο δηλαδή, ο Στρατηγός Λάντζ διέθετε δύναμη μεταξύ 30.000 και 40.000 ανδρών;
ΑΠ.: Πού αυτό;
ΕΡ.: Στην Ήπειρο φυσικά, γιατί δέ μιλούμε για την Αμερική. Μιλούμε για την Ήπειρο.
ΑΠ.: Βεβαίως μιλούμε για την Ήπειρο. Είχα όμως την εντύπωση πως θέλατε να μάθετε τί δύναμη κατά τους υπολογισμούς μας διέθετε ο Στρατηγός Λάντζ. Δεν πρέπει να σας διαφεύγη ότι στο Στρατηγό Λάντζ είχε ανατεθή η κατοχή όχι μόνο της Ηπείρου αλλά και τμήματος της Αλβανίας, των Ιονίων νήσων και της Αιτωλοακαρνανίας. Το Σεπτέμβριο ο Λάντζ υποχρεώθηκε να διεξαγάγη επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακος για να καταλάβη τα νησιά του Ιονίου, την Κεφαλωνιά και την Κέρκυρα. Διεξήγαγε επίσης άλλες επιχειρήσεις επί αλβανικού εδάφους, όπου εμείς δεν είχαμε τμήματα.
ΕΡ.: Κύριε Μάρτυς, δεν κατάλαβα τι ακριβώς θέλετε να πήτε. Σας ερωτώ αν επί τη βάσει αξιοπίστων και ακριβών πληροφοριών τις οποίες σας διαβίβαζαν οι υπηρεσίες σας νομίζετε ότι είναι πιθανόν την εποχή εκείνη ο Στρατηγός Λάντζ να διέθετε στην 'Ήπειρο δύναμη τριάντα ως σαράντα χιλιάδων ανδρών. Αυτό είναι το ερώτημά μου και σ΄αυτό θα ήθελα να μου απαντήσετε.
ΑΠ.: Εκείνο που μας ενδιέφερε ήταν προ παντός η δύναμη των στρατευμάτων που δρούσαν αμέσως εναντίον μας. Οι πράκτορές μας αυτό προσπαθούσαν να μάθουν και οι πληροφορίες τους αναφέρονται κυρίως στις δυνάμεις που αντιμετωπίζαμε.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς δε θα επιμείνω περισσότερο γιατί όπως φαίνεται, δεν είναι δυνατό να σας αποσπάση κανείς ξεκάθαρη απάντηση πάνω στο σημείο αυτό. Θα σας υποβάλω ένα άλλο ερώτημα.
ΑΠ.: Οι απαντήσεις μου ήταν σαφέστατες και τούτο ίσως σας ενοχλεί. Σας είπα ότι υπολογίζαμε πως δέκα περίπου χιλιάδες άνδρες ενεργούσαν εναντίον μας στην Ήπειρο το Σεπτέμβριο. Βεβαιότατα γνωρίζαμε πως άλλες σημαντικώτατες γερμανικές δυνάμεις ενεργούσαν με βάση την Ήπειρο, για την κατάληψη των Ιονίων νήσων και τέλος ότι γερμανικά στρατεύματα του 22ου Σώματος διεξήγαγαν επιχειρήσεις προς την Αλβανία. Διοικητής όλων αυτών των δυνάμεων ήταν ο Λάντζ.
ΕΡ.: Δεν μας ενδιαφέρουν οι επιχειρήσεις αυτές. αλλά ό,τι συνέβη στην Ήπειρο. Μπορώ τώρα να σας υποβάλω ένα άλλο ερώτημα; Κύριε Μάρτυς, μας είπατε σήμερα, απαντώντας σε ερώτημα της κατηγορούσης αρχής πως ο Στρατηγός Λάντζ διεξήγαγε επανειλημμένως διαπραγματεύσεις με το Στρατηγό Ζέρβα.
ΑΠ.: Δε μίλησα ποτέ για διαπραγματεύσεις. Υπήρξα σαφέστατος στον καθορισμό αυτών των πραγμάτων ακριβώς για να προλάβω κάθε παρεξήγηση ή εκμετάλλευση παλαιών γερμανικών τεχνασμάτων από τους ενδιαφερομένους. Ετόνισα ότι οι προσπάθειες των Γερμανών τις οποίες εσείς τώρα αποκαλείτε διαπραγματεύσεις δεν ήταν παρά απόπειρες του Λάντζ να επιτύχη ό,τι του συνέφερε, δηλαδή μιάν εκεχειρία. Ετόνισα ότι οι απόπειρες αυτές απέτυχαν. Μόνο κατά το μήνα Σεπτέμβριο του 1944 όταν οι Γερμανοί έφευγαν νικημένοι από την Ήπειρο, έγιναν ορισμένες συνεννοήσεις για την παράδοση του 22ου Σώματος, οι οποίες θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν "διαπραγματεύσεις".
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, σας λέγω ότι η πληροφορία αυτή είναι ανακριβής. Και θα επιθυμούσα να μας πήτε αν γνωρίζετε ότι ο Στρατηγός Λάντζ από το Σεπτέμβριο του 1943 μέχρι του φθινοπώρου του 1944 βρίσκοταν σε συνεχείς συνεννοήσεις με το Στρατηγό Ζέρβα διά των αξιωματικών του. Παρακαλώ ν΄απαντήσετε ενόρκως.
ΑΠ. (σε οργισμένο τόνο): Περιττό να μου υπενθυμίζετε διαρκώς τον όρκο που έδωσα. Στην Ελλάδα μια φορά ορκιζόμαστε και τούτο αρκεί. Πάντως κύριοι δηλώνω ότι ο ισχυρισμός του κ. Συνηγόρου αποτελεί ανέντιμο ψεύδος.
ΕΡ.: Γνωρίζετε ποιός άρχισε τις διαπραγματεύσεις;
ΑΠ.: Πόσες φορές λοιπόν θα πρέπει να επαναλάβω τα ίδια πράγματα; Σας είπα ότι τον Οκτώβριο του 1943 ο Στρατηγός Λάντζ έστειλε μιά πρεσβεία στους Σκιαδάδες. Την αποτελούσαν ο Πρωτοσύγγελος Αθανάσιος, εκπρόσωπος του Μητροπολίτη Ιωαννίνων και διάφοροι πρόκριτοι των Ιωαννίνων, που υπηρετούσαν στον Ερυθρό Σταυρό. Τους συνόδευε ο Ελβετός Μπίκελ. Λίγες μέρες αργότερα έφτασε άλλη πρεσβεία και, συγκεκριμένα, ο Μητροπολίτης Άρτας και ο γιατρός Κομπορρόζος.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, σύμφωνα με ό,τι γνωρίζετε ποιά ήταν η αποστολή αυτών των ανθρώπων, των απεσταλμένων του Λάντζ; Τί ανάφεραν σχετικά με την εντολή που είχαν λάβει στο Στρατηγό Ζέρβα;
ΑΠ.: Του ανακοίνωσαν εκ μέρους του Λάντζ πως αν οι επιθέσεις των Εθνικών Ομάδων δεν σταματούσαν αμέσως, οι γερμανικές δυνάμεις θα επέβαλαν άγρια αντίποινα κατά του πληθυσμού, του άμαχου πληθυσμού.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, μήπως οι πρέσβεις αυτοί προτείνανε κάτι εντελώς διαφορετικό στο Στρατηγό Ζέρβα και για να είμαι σαφέστερος μήπως του προτείνανε εκ μέρους του Λάντζ αμοιβαία ανακωχή. Δηλαδή την υπογραφή ενός συμφώνου για την κατάπαυση των εχθροπραξιών και τούτο για να σταματήσουν τα δεινά του αμάχου πληθυσμού;
ΦΕΝΣΤΕΡΜΑΧΕΡ (εισαγγελεύς): Κύριε Πρόεδρε, αντιτίθεμαι στο ερώτημα αυτό. Ο μάρτυς έχει ήδη απαντήσει.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΒΕΝΝΕΡΣΤΡΟΥΜ: Η ένσταση απορρίπτεται.
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ: Έτσι αρέσει του κ. Συνηγόρου της υπερασπίσεως να μας σερβίρει το πράγμα. Η αλήθεια όμως είναι διαφορετική. Στην πραγματικότητα τα γεγονότα συνέβησαν όπως ακριβώς τα ιστόρησα. Ο Λάντζ διαμήνυσε τελεσιγραφικώς πως αν οι Ομάδες του Ζέρβα δε σταματήσουν τις επιθέσεις, τις ζημιές των Γερμανών θα τις πλήρωνε ο άμαχος πληθυσμός. Αλλά θα σας δώσω τώρα, κύριε Συνήγορε, πρόσθετες πληροφορίες, τις οποίες δεν έχετε ασφαλώς υπ' όψη σας. Πληροφορίες που δεν φαντάζομαι να σας ευχαριστήσουν.
Συνεχίζεται...
Η κατάθεση του Κώστα Τριανταφυλλίδη στη δίκη της Νυρεμβέργης, όπως παρουσιάστηκε μέσα από τα φύλλα της εφημερίδας Εθνική Φλόγα, τον Σεπτέμβρη του 1947. Για πρώτη φορά παρουσιάζουμε τα πρακτικά για την απογευματινή συνεδρίαση της 16ης Αυγούστου 1947, όπως τα παρέθεσε αναλυτικά η εν λόγω εβδομαδιαία εφημερίδα στη σελίδα 4, στο φύλλο της 22 Σεπτεμβρίου 1947. Το απόσπασμα που παρουσιάζουμε, αποτελεί ντοκουμέντο για τις απόπειρες του Λάνς για "συννενόηση" με τον Ναπολέοντα Ζέρβα, όπως κατατέθηκε στα επίσημα πρακτικά της δίκης. Τηρήθηκε ακριβώς η ορθογραφία του πρωτότυπου κειμένου. Συνέχεια από το α΄μέρος .
ΑΠ.: Όχι.
ΕΡ.: Γνωρίζετε από ό,τι σας είχε πή ο Στρατηγός Ζέρβας ή έχετε μάθει κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο ότι ο Ελβετός υπήκοος Μπίκελ καθώς επίσης και ο Στρατηγός Λάντζ ανέφεραν το γεγονός αυτό στο Στρατηγό Ζέρβα;
ΑΠ.: Όχι. Πάντως αν υπονοήτε πως άνδρες του Ζέρβα, μπορεί ποτέ να λήστεψαν εφόδια του Ερυθρού Σταυρού προοριζόμενα για τον πληθυσμό, σας πληροφορώ ότι τέτοιο πράγμα δε συνέβη ποτέ.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς είπατε σήμερα το πρωί πως οι αξιωματικοί του Ζέρβα ήταν ευρύτατα υπεύθυνοι για τις ενέργειες και πράξεις των ανδρών τους.
ΑΠ.: Μάλιστα. Όπως συμβαίνει σε κάθε καλώς οργανωμένο στρατό.
ΕΡ.: Σχετικώς αναφέρατε, μάλιστα, την περίπτωση δύο στρατιωτών σας που καταδικάστηκαν σε θάνατο επειδή είχαν κακομεταχειριστή αιχμαλώτους.
ΑΠ.: Μάλιστα.
ΕΡ.: Θα ήθελα να μάθω αν επιβάλατε κυρώσεις και στους αξιωματικούς των τμημάτων στα οποία ανήκαν οι στρατιώτες που καταδικάστηκαν.
ΑΠ.: Μολονότι εξακριβώθηκε ότι οι αξιωματικοί αυτοί είχαν δώσει αυστηρές εντολές στους στρατιώτες τους αναφορικά με την συμπεριφορά προς τους αιχμαλώτους και ότι συνεπώς το αδίκημα δεν μπορούσε να αποδοθή σε αμέλεια των ανωτέρων οι αξιωματικοί τιμωρήθηκαν.
ΕΡ.: Πόσοι αξιωματικοί τιμωρήθηκαν στην προκειμένη περίπτωση;
ΑΠ.: Οι δύο αξιωματικοί στη διοίκηση των οποίων υπάγονταν αμέσως οι δύο στρατιώτες που είχαν εγκληματήσει.
ΕΡ.: Τι τμωρία τους επιβλήθηκε;
ΑΠ.: Τους αφαιρέθηκε η διοίκηση των τμημάτων τους.
ΕΡ.: Και ποιός παρακαλώ ήταν ο πραγματικός λόγος που τιμωρήθηκαν οι αξιωματικοί αυτοί; Είχαν λάβει μέρος στην κακομεταχείριση των αιχμαλώτων πολέμου ή απλώς είχαν παρακολουθήσει τη σκηνή;
ΑΠ.: Αν είχαν λάβει μέρος στην κακομεταχείριση ή αν είχαν παρακολουθήσει τη σκηνή, θα καταδικάζονταν σε θάνατο αυτοί και όχι οι στρατιώτες. Το φταίξιμό τους ήταν ότι είχαν φανή ανίκανοι να εμπνεύσουν στους άνδρες τους το πνεύμα της Ελληνικής στρατιωτικής πειθαρχίας και τον απόλυτο σεβασμό προς τους νόμους του πολέμου.
ΕΡ.: Κύριε Μάρτυς, γνωρίζετε πότε ο Στρατηγός Χούμπερτ Λάντζ ήρθε στην Ήπειρο;
ΑΠ.: Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας της εποχής εκείνης τον Αύγουστο του 1943.
ΕΡ.: Ποιά ήταν η δύναμη των Εθνικών Ομάδων την εποχή εκείνη, πόσους άνδρες είχε υπό τα όπλα η Οργάνωσή σας;
ΑΠ.: Δέκα περίπου χιλιάδες άνδρες στην Ήπειρο μόνο.
ΕΡ.: Δέκα περίπου χιλιάδες στην Ήπειρο είπατε. Μπορείτε τώρα να μας πήτε ποιά περίπου είναι η έκταση της Ηπείρου; Κατά προσέγγιση;
ΑΠ.: Δέκα ή δώδεκα χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Υπάρχει μιά διαφορά μεταξύ γεωγραφικού και διοικητικού χώρου.
ΕΡ.: Μπορείτε να μας πληροφορήσετε τώρα τι δυνάμεις, κατά τους υπολογισμούς σας πάντοτε, διέθετε την εποχή εκείνη ο Στρατηγός Λάντζ;
ΑΠ.: Κατά την πρώτη περίοδο ευθύς μόλις εμφανίστηκαν οι Γερμανοί στην Ήπειρο, τον Ιούνιο και Ιούλιο δηλαδή του 1943 υπολογίζαμε πως η δύναμη που είχαν ρίξει εναντίον μας αριθμούσε τέσσαρες ή πέντε χιλιάδες άνδρες. Αργότερα λίγο αργότερα δηλαδή, τον Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 1943 η δύναμη αυτή έφτασε τις 10.000.
ΕΡ.: Τί θα λέγατε αν σας πληροφορούσα ότι την εποχή εκείνη, τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο δηλαδή, ο Στρατηγός Λάντζ διέθετε δύναμη μεταξύ 30.000 και 40.000 ανδρών;
ΑΠ.: Πού αυτό;
ΕΡ.: Στην Ήπειρο φυσικά, γιατί δέ μιλούμε για την Αμερική. Μιλούμε για την Ήπειρο.
ΑΠ.: Βεβαίως μιλούμε για την Ήπειρο. Είχα όμως την εντύπωση πως θέλατε να μάθετε τί δύναμη κατά τους υπολογισμούς μας διέθετε ο Στρατηγός Λάντζ. Δεν πρέπει να σας διαφεύγη ότι στο Στρατηγό Λάντζ είχε ανατεθή η κατοχή όχι μόνο της Ηπείρου αλλά και τμήματος της Αλβανίας, των Ιονίων νήσων και της Αιτωλοακαρνανίας. Το Σεπτέμβριο ο Λάντζ υποχρεώθηκε να διεξαγάγη επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακος για να καταλάβη τα νησιά του Ιονίου, την Κεφαλωνιά και την Κέρκυρα. Διεξήγαγε επίσης άλλες επιχειρήσεις επί αλβανικού εδάφους, όπου εμείς δεν είχαμε τμήματα.
ΕΡ.: Κύριε Μάρτυς, δεν κατάλαβα τι ακριβώς θέλετε να πήτε. Σας ερωτώ αν επί τη βάσει αξιοπίστων και ακριβών πληροφοριών τις οποίες σας διαβίβαζαν οι υπηρεσίες σας νομίζετε ότι είναι πιθανόν την εποχή εκείνη ο Στρατηγός Λάντζ να διέθετε στην 'Ήπειρο δύναμη τριάντα ως σαράντα χιλιάδων ανδρών. Αυτό είναι το ερώτημά μου και σ΄αυτό θα ήθελα να μου απαντήσετε.
ΑΠ.: Εκείνο που μας ενδιέφερε ήταν προ παντός η δύναμη των στρατευμάτων που δρούσαν αμέσως εναντίον μας. Οι πράκτορές μας αυτό προσπαθούσαν να μάθουν και οι πληροφορίες τους αναφέρονται κυρίως στις δυνάμεις που αντιμετωπίζαμε.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς δε θα επιμείνω περισσότερο γιατί όπως φαίνεται, δεν είναι δυνατό να σας αποσπάση κανείς ξεκάθαρη απάντηση πάνω στο σημείο αυτό. Θα σας υποβάλω ένα άλλο ερώτημα.
ΑΠ.: Οι απαντήσεις μου ήταν σαφέστατες και τούτο ίσως σας ενοχλεί. Σας είπα ότι υπολογίζαμε πως δέκα περίπου χιλιάδες άνδρες ενεργούσαν εναντίον μας στην Ήπειρο το Σεπτέμβριο. Βεβαιότατα γνωρίζαμε πως άλλες σημαντικώτατες γερμανικές δυνάμεις ενεργούσαν με βάση την Ήπειρο, για την κατάληψη των Ιονίων νήσων και τέλος ότι γερμανικά στρατεύματα του 22ου Σώματος διεξήγαγαν επιχειρήσεις προς την Αλβανία. Διοικητής όλων αυτών των δυνάμεων ήταν ο Λάντζ.
ΕΡ.: Δεν μας ενδιαφέρουν οι επιχειρήσεις αυτές. αλλά ό,τι συνέβη στην Ήπειρο. Μπορώ τώρα να σας υποβάλω ένα άλλο ερώτημα; Κύριε Μάρτυς, μας είπατε σήμερα, απαντώντας σε ερώτημα της κατηγορούσης αρχής πως ο Στρατηγός Λάντζ διεξήγαγε επανειλημμένως διαπραγματεύσεις με το Στρατηγό Ζέρβα.
ΑΠ.: Δε μίλησα ποτέ για διαπραγματεύσεις. Υπήρξα σαφέστατος στον καθορισμό αυτών των πραγμάτων ακριβώς για να προλάβω κάθε παρεξήγηση ή εκμετάλλευση παλαιών γερμανικών τεχνασμάτων από τους ενδιαφερομένους. Ετόνισα ότι οι προσπάθειες των Γερμανών τις οποίες εσείς τώρα αποκαλείτε διαπραγματεύσεις δεν ήταν παρά απόπειρες του Λάντζ να επιτύχη ό,τι του συνέφερε, δηλαδή μιάν εκεχειρία. Ετόνισα ότι οι απόπειρες αυτές απέτυχαν. Μόνο κατά το μήνα Σεπτέμβριο του 1944 όταν οι Γερμανοί έφευγαν νικημένοι από την Ήπειρο, έγιναν ορισμένες συνεννοήσεις για την παράδοση του 22ου Σώματος, οι οποίες θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν "διαπραγματεύσεις".
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, σας λέγω ότι η πληροφορία αυτή είναι ανακριβής. Και θα επιθυμούσα να μας πήτε αν γνωρίζετε ότι ο Στρατηγός Λάντζ από το Σεπτέμβριο του 1943 μέχρι του φθινοπώρου του 1944 βρίσκοταν σε συνεχείς συνεννοήσεις με το Στρατηγό Ζέρβα διά των αξιωματικών του. Παρακαλώ ν΄απαντήσετε ενόρκως.
ΑΠ. (σε οργισμένο τόνο): Περιττό να μου υπενθυμίζετε διαρκώς τον όρκο που έδωσα. Στην Ελλάδα μια φορά ορκιζόμαστε και τούτο αρκεί. Πάντως κύριοι δηλώνω ότι ο ισχυρισμός του κ. Συνηγόρου αποτελεί ανέντιμο ψεύδος.
ΕΡ.: Γνωρίζετε ποιός άρχισε τις διαπραγματεύσεις;
ΑΠ.: Πόσες φορές λοιπόν θα πρέπει να επαναλάβω τα ίδια πράγματα; Σας είπα ότι τον Οκτώβριο του 1943 ο Στρατηγός Λάντζ έστειλε μιά πρεσβεία στους Σκιαδάδες. Την αποτελούσαν ο Πρωτοσύγγελος Αθανάσιος, εκπρόσωπος του Μητροπολίτη Ιωαννίνων και διάφοροι πρόκριτοι των Ιωαννίνων, που υπηρετούσαν στον Ερυθρό Σταυρό. Τους συνόδευε ο Ελβετός Μπίκελ. Λίγες μέρες αργότερα έφτασε άλλη πρεσβεία και, συγκεκριμένα, ο Μητροπολίτης Άρτας και ο γιατρός Κομπορρόζος.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, σύμφωνα με ό,τι γνωρίζετε ποιά ήταν η αποστολή αυτών των ανθρώπων, των απεσταλμένων του Λάντζ; Τί ανάφεραν σχετικά με την εντολή που είχαν λάβει στο Στρατηγό Ζέρβα;
ΑΠ.: Του ανακοίνωσαν εκ μέρους του Λάντζ πως αν οι επιθέσεις των Εθνικών Ομάδων δεν σταματούσαν αμέσως, οι γερμανικές δυνάμεις θα επέβαλαν άγρια αντίποινα κατά του πληθυσμού, του άμαχου πληθυσμού.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, μήπως οι πρέσβεις αυτοί προτείνανε κάτι εντελώς διαφορετικό στο Στρατηγό Ζέρβα και για να είμαι σαφέστερος μήπως του προτείνανε εκ μέρους του Λάντζ αμοιβαία ανακωχή. Δηλαδή την υπογραφή ενός συμφώνου για την κατάπαυση των εχθροπραξιών και τούτο για να σταματήσουν τα δεινά του αμάχου πληθυσμού;
ΦΕΝΣΤΕΡΜΑΧΕΡ (εισαγγελεύς): Κύριε Πρόεδρε, αντιτίθεμαι στο ερώτημα αυτό. Ο μάρτυς έχει ήδη απαντήσει.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΒΕΝΝΕΡΣΤΡΟΥΜ: Η ένσταση απορρίπτεται.
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ: Έτσι αρέσει του κ. Συνηγόρου της υπερασπίσεως να μας σερβίρει το πράγμα. Η αλήθεια όμως είναι διαφορετική. Στην πραγματικότητα τα γεγονότα συνέβησαν όπως ακριβώς τα ιστόρησα. Ο Λάντζ διαμήνυσε τελεσιγραφικώς πως αν οι Ομάδες του Ζέρβα δε σταματήσουν τις επιθέσεις, τις ζημιές των Γερμανών θα τις πλήρωνε ο άμαχος πληθυσμός. Αλλά θα σας δώσω τώρα, κύριε Συνήγορε, πρόσθετες πληροφορίες, τις οποίες δεν έχετε ασφαλώς υπ' όψη σας. Πληροφορίες που δεν φαντάζομαι να σας ευχαριστήσουν.
Συνεχίζεται...
Η κατάθεση του Κώστα Τριανταφυλλίδη στη δίκη της Νυρεμβέργης, όπως παρουσιάστηκε μέσα από τα φύλλα της εφημερίδας Εθνική Φλόγα, τον Σεπτέμβρη του 1947. Για πρώτη φορά παρουσιάζουμε τα πρακτικά για την απογευματινή συνεδρίαση της 16ης Αυγούστου 1947, όπως τα παρέθεσε αναλυτικά η εν λόγω εβδομαδιαία εφημερίδα στη σελίδα 4, στο φύλλο της 22 Σεπτεμβρίου 1947. Το απόσπασμα που παρουσιάζουμε, αποτελεί ντοκουμέντο για τις απόπειρες του Λάνς για "συννενόηση" με τον Ναπολέοντα Ζέρβα, όπως κατατέθηκε στα επίσημα πρακτικά της δίκης. Τηρήθηκε ακριβώς η ορθογραφία του πρωτότυπου κειμένου. Συνέχεια από το α΄μέρος .
ΤΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ.
ΣΑΟΥΤΕΡ: Δεν ζήτησα πρόσθετες πληροφορίες. Θέλω να ξεκαθαρίσω ένα ζήτημα. Επιμένω ότι ο Στρατηγός Λάντζ πρότεινε στο Στρατηγό Ζέρβα να σταματήσουν οι εχθροπραξίες μεταξύ γερμανικών δυνάμεων και Εθνικών Ομάδων για να μη υποστή συμφορές συνεπεία επιχειρήσεων και μαχών ο άμαχος πληθυσμός. Και σας ερωτώ, κύριε μάρτυς: Ήταν η δεν ήταν αυτή η πρόταση του Στρατηγού Λάντζ;
ΑΠ. (σε ειρωνικό τόνο): Ασφαλώς αυτή ήταν. Και για να νοιώση ο Ζέρβας πόσο αγαθές ήταν οι διαθέσεις του Λάντζ έναντι του αμάχου πληθυσμού, καθώς ξεκινούσε η πρεσβεία από τα Γιάννενα, τα παλληκάρια του 22ου Σώματος Στρατού επέδραμαν στις 5 Οκτωβρίου στους Λιγγιάδες όπου και σφάξανε γέρους, γυναίκες και παιδιά. Έτσι οι γερμανικές προτάσεις αποκτούσαν μεγαλύτερο κύρος και σοβαρότητα.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, εκείνο που με ενδιαφέρει είναι οι διαπραγματεύσεις που έλαβον χώραν στους Σκιαδάδες. Και σας ερωτώ: Είναι αληθές ότι ο Στρατηγός Ζέρβας δήλωσε τότε ότι, κατ΄αρχήν, συμφωνεί με ό,τι του προτείνει ο Στρατηγός Λάντζ; Θα ήθελα επίσης να προσθέσω και κάτι άλλο: Είναι επίσης αληθές ότι ο Στρατηγός Ζέρβας ζήτησε ως αντάλλαγμα όπλα και πυρομαχικά για να πολεμήση τους κομμουνιστές;
ΑΠ. (σε οργισμένο τόνο): Αυτά ήταν οι ευσεβείς σας πόθοι. Αυτές ήταν οι προτάσεις που θα θέλατε ασφαλώς να κάμετε εσείς. Αυτή ήταν η πολιτική σας σε όλες τις κατεχόμενες χώρες. Με τέτοια τεχνάσματα προσπαθούσατε να εκθέσετε στη συνείδηση των λαών τους πραγματικά επικίνδυνους αντιπάλους σας. Και παράλληλα φροντίζατε να τροφοδοτείτε με κάτι τέτοια την κομμουνιστική προπαγάνδα, όπως δε διστάζατε να τους εφοδιάζετε και με όπλα - τους κομμουνιστές - για να πλήξετε τους πολεμιστές που φοβόσασταν.
ΕΡ.: Ώστε ο Ζέρβας δεν έθεσε τέτοιον όρο;
ΑΠ.: Σε ποιόν θα τον έθετε; Στον Μπίκελ ή στον Πρωτοσύγγελο; Και όλα αυτά παρουσία των Βρεταννών αξιωματικών; Του αρχηγού της αποστολής Τόμ Μπάρνες και του Θέμη Μαρίνου;
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, νομίζω ότι στις διαπραγματεύσεις δεν ήταν παρόντες οι Βρεταννοί αξιωματικοί. Σεις επιμένετε στον ισχυρισμό σας πως οι Βρεταννοί αξιωματικοί παρευρίσκονταν στις συνεννοήσεις αυτές;
ΦΕΝΣΤΕΡΜΑΧΕΡ: Διαμαρτύρομαι κ. Πρόεδρε. Ο δόκτωρ Σάουτερ λογομαχεί με τον μάρτυρα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΒΕΝΝΕΡΣΤΟΥΜ: Η ένσταση απορρίπτεται.
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ: Έχω στη διάθεση του κ. Συνηγόρου τα κείμενα και τους αριθμούς των σχετικών τηλεγραφημάτων προς το Συμμαχικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής.
ΣΑΟΥΤΕΡ: Κύριε μάρτυς, δε μιλούμε για αριθμούς ή τηλεγραφήματα τώρα. Υποστηρίζετε ότι τότε, Βρεταννοί αξιωματικοί ήταν παρόντες στις διαπραγματεύσεις και σας ερώτησα.
ΑΠ.: Οι Βρεταννοί αξιωματικοί που παρευρέθηκαν στις συνομιλίες με τους απεσταλμένους του Λάντζ ήταν ακριβώς εκείνοι που είχαν στείλει τα τηλεγραφήματα που ανέφερα. Καταλαβαίνω βέβαια πως δεν συμφέρει στον κ. συνήγορο ν΄αναφέρω τα τηλεγραφήματα αυτά.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, έχετε υπ΄όψη σας ότι στις αρχές Οκτωβρίου ύστερα από αίτηση του Στρατηγού Ζέρβα, έλαβε χώραν μιά συζήτηση, η ώρα δέκα το πρωί, σε απόσταση 15 περίπου χιλιομέτρων από τα Ιωάννινα, σε κάποιο χωριό που λέγεται Ελληνικό; Τι γνωρίζετε γι΄αυτή τη συνάντηση;
ΑΠ.: Ποιοί ήσαν παρόντες εκεί κύριε συνήγορε;
ΕΡ.: Ο Στρατηγός Ζέρβας επρόκειτο να έρθη. Είχε υποσχεθή να παραστή αυτοπροσώπως.
ΑΠ.: Σαν μπερδεμένα μας τα λέει ο κ. Συνήγορος. Δε νομίζει πως θα ήταν προτιμότερο να διευκρινίσουμε κάπως το ζήτημα; Ο Στρατηγός Ζέρβας επρόκειτο να έρθη, είχε υποσχεθή να έρθη, ήρθε ή δεν ήρθε; Τι έγινε απ΄όλα αυτά; Όταν ισχυριζόμαστε τέτοια πράγματα, πρέπει να είμαστε σαφείς.
ΕΡ.: Είπα πως ο Στρατηγός Ζέρβας είχε υποσχεθή να παραστή σ΄αυτή τη συνάντηση αυτοπροσώπως. Αντ΄αυτού όμως παρουσιάστηκε ένας αξιωματικός, ένας λοχαγός, που προσπάθησε να δικαιολογήση το Στρατηγό Ζέρβα και δήλωσε πως ήταν εξουσιοδοτημένος απ΄αυτόν να διεξαγάγη τις διαπραγματεύσεις. Μιά στιγμή, κύριε μάρτυς. Εν συνεχεία, αντί του Στρατηγού Λάντζ προσήλθε ο συνταγματάρχης Ντίτλ, επιτελάρχης του Στρατηγού Λάντζ.
ΑΠ.: Όλοι μέσα σ΄αυτή την αίθουσα θα θυμούνται ότι, απαντώντας στα ερωτήματα της κατηγορούσης αρχής ιστόρησα πως οι Γερμανοί ενήργησαν την τρίτη απόπειρά τους για ν΄αρχίσουν διαπραγματεύσεις με το Ζέρβα μεταξύ 11ης και 13ης Οκτωβρίου 1943. Εξέθεσα λεπτομερώς πως άφησαν να διαφανούν ωρισμένες ενδείξεις ότι είχαν ίσως κατά νού να παραδοθούν ή να φύγουν από την Ελλάδα. Μεταξύ άλλων προετείνανε στο Στρατηγό Ζέρβα να υποδείξη αυτός τον τόπο συναντήσεως για σχετικές συνεννοήσεις.
ΕΡ.: Μάλιστα. Και ο Στρατηγός Ζέρβας υπέδειξε τον τόπο συναντήσεως.
ΑΠ.: Αυτά τα λέτε εσείς, κ. συνήγορε. Στην πραγματικότητα, ο Ζέρβας ανέφερε αμέσως το γεγονός στο Στρατηγείο Μέσης Ανατολής. Και έχουμε εδώ ως απόδειξη το τηλεγράφημα που έστειλε ο Τόμ Μπάρνες καθώς και την απάντηση του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής, που απαγορεύει κάθε διαπραγμάτευση με τους Γερμανούς, γιατί - όπως τονίζει το σχετικό ραδιογράφημα - η όλη προσπάθεια του Λάντζ δεν μπορούσε παρά ένα από τα γνωστά εκείνα γερμανικά τεχνάσματα. Προφανέστατα λοιπόν, όταν ο κ. συνήγορος μιλάει για τη μυθιστορηματική αυτή συνάντηση του Ελληνικού θα εννοεί τη μετάβαση εκεί του κομιστή της απαντήσεως του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής και της προειδοποιήσεως των Συμμάχων ότι ο Λάντζ και οι διοικητές των γερμανικών Μονάδων ήταν προσωπικώς υπεύθυνοι για κάθε έγκλημα διαπραττόμενο εις βάρος του αμάχου πληθυσμού της Ηπείρου.
ΕΡ.: Έχετε μήπως υπ΄όψη σας, κύριε μάρτυς, πως ο αξιωματικός που ανέφερα πήγε και στα Γιάννενα, όπου έλαβε μίαν επιστολή την οποίαν έδωκε ιδιοχείρως στο Στρατηγό Ζέρβα;
ΑΠ.: Η επιστολή αυτή από ποιόν είχε γραφή; Από το Στρατηγό Λάντζ;
ΕΡ.: Μάλιστα. Από τον Στρατηγό Λάντζ προς τον Στρατηγό Ζέρβα.
ΑΠ.: Δεν άκουσα ποτέ να γίνεται λόγος για τέτοιαν επιστολή, πράγμα που πιστέψτε με θα ήταν πολύ περίεργο αν πράγματι είχε γραφή η επιστολή αυτή. Άλλως τε, πως ο κ. συνήγορος ξέρει με ποιόν τρόπο επιδόθηκε το γράμμα; Ήταν εκεί στο Αρχηγείο του Ζέρβα;
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, ξέρεται ότι και ο Ζέρβας έγραψε προσωπικώς στο Στρατηγό Λάντζ αναφορικά με τις συζητήσεις αυτές;
ΑΠ.: Όχι, και ο καλύτερος τρόπος να μου το αποδείξετε είναι να μου δείξετε το γράμμα αυτό.
ΕΡ.: Πόσες απόπειρες, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς σας, έκαμε ο Στρατηγός Λάντζ για να επιτύχη ανακωχή με τις Εθνικές Ομάδες;
ΑΠ.: Μετά τις τρείς απόπειρες του Οκτωβρίου, τις οποίες ακολούθησε η λυσσασμένη επίθεση των Γερμανών εναντίον των Εθνικών Ομάδων στα Τζουμέρκα, ο Στρατηγός Λάντζ δεν επανέλαβε τις κρούσεις του παρά μόνο τον Ιούλιο του 1944. Αυτή τη φορά όμως ο τόνος ήταν ολότελα διαφορετικός. Οι προτάσεις του μιλούσαν για συγκλονιστικά γεγονότα που επρόκειτο να συμβούν στην Γερμανία. Τέλος, τον Άυγουστο και τον Σεπτέμβριο του 1944, είχαμε πραγματικές διαπραγματεύσεις για παράδοση του 22ου Σώματος.
ΕΡ.: Μάρτυς, γνωρίζετε ότι ο λοχαγός Σαράντης και ο λοχαγός Μιχαλάκης σ΄όλο το διάστημα του φθινοπώρου του 1943 και μέχρι του φθινοπώρου του 1944 συζήτησαν επανειλημμένως πάνω σε διάφορα θέματα με το Επιτελείο του Στρατηγού Λάντζ;
ΑΠ.: Και τα δύο πρόσωπα που αναφέρατε εκτελούσαν ειδική υπηρεσία. Αποστολή τους ήταν να συγκεντρώνουν πληροφορίες και να ενεργούν κατά τον επιβλαβέστερο δυνατό τρόπο εις βάρος των Γερμανών.
ΕΡ.: Αν κατάλαβα καλά, υποστηρίζετε ότι οι δύο αυτοί απεσταλμένοι του Στρατηγού Ζέρβα ήταν στην πραγματικότητα κατάσκοποι στην υπηρεσία του Στρατηγού Ζέρβα. Αυτό εννοείτε;
ΑΠ.: Δεν ήταν απεσταλμένοι του Στρατηγού Ζέρβα.
ΕΡ.: Τότε ποιός τους είχε στείλει;
ΑΠ.: Δε νομίζω ότι ο κ. συνήγορος εξυπηρετείται παίζοντας με τις λέξεις. Ο Στρατηγός Ζέρβας δεν είπε ποτέ σε κανένα να παή να επισκεφθή τον Λάντζ. Τα δύο πρόσωπα που αναφέρετε, εκτελούσαν το καθήκον τους ως μυστικοί πράκτορες. Κύρια αποστολή τους είχαν να εξαγοράζουν Γερμανούς αξιωματικούς και να τους αποσπούν πληροφορίες. Χάρη στη δράση των προσώπων αυτών το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής είχε, επίπ παραδείγματι ολόκληρους μήνες πριν οι Γερμανοί πριν οι Γερμανοί χρησιμοποιήσουν την ιπτάμενη βόμβα πλήρη περιγραφή του μυστικού όπλου. Επίσης, η καταστροφή των αεροδρομίων της Μακεδονίας από τη ΡΑΦ κατέστη δυνατή χάρη σε σχέδια που μας έφερε ο Μιχαλάκης. Τώρα πως εκτελούσαν οι δύο πράκτορες το καθήκον τους τούτο ήταν δική τους δουλειά.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, μπορείτε να καταθέσετε ενόρκως ότι ο Στρατηγός Ζέρβας αγνοούσε πως ενεργούσαν οι άνθρωποι αυτοί; Ενόρκως, είπα.
ΦΕΝΣΤΕΡΜΑΧΕΡ (Εισαγγελεύς): Κύριε Πρόεδρε, διαμαρτύρομαι εντόνως κατά της υπερασπίσεως. Η επιμονή του δόκτορος Σάουτερ να υπενθυμίζη στο μάρτυρα ό,τι καταθέτει ενόρκως αποτελεί κακόβουλο υπαινιγμό.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΒΕΝΝΕΡΣΤΡΟΥΜ: Νομίζω ό,τι πράγματι ο κ. συνήγορος θα έκανε καλά να λάβη υπ΄όψη του την παρατήρηση αυτή. Ο μάρτυς έχει επίγνωση ό,τι καταθέτει ενόρκως. Συνεπώς δόκτωρ Σάουτερ, θα μας υποχρεώσετε αν στο εξής αποφύγετε την υπόμνηση αυτή.
ΣΑΟΥΤΕΡ: Κύριε μάρτυς, σας παρακαλώ ν΄απαντήσετε στο ερώτημά μου. Υποστηρίζετε ότι ο Στρατηγός Ζέρβας δεν είχε γνώση της δράσεως των δύο προσώπων που ανέφερα και ότι δεν τους είχε διατάξει να δράσουν μ΄αυτόν τον τρόπο;
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ: Εδήλωσα σαφέστατα πως τα δύο αυτά πρόσωπα εκτελούσαν ειδική υπηρεσία. Δουλειά δική τους ήταν να χαράσσουν αναλόγως των περιστάσεων γραμμή ενεργείας μέσα στα πλαίσια πάντοτε της ελληνικής τιμής. Ο κ. συνήγορος υποκρίνεται πως αγνοεί τι σημαίνει ειδική υπηρεσία. Σαν Γερμανός ωστόσο θα έπρεπε να ξέρη τι σημασία έχει κατά τη διεξαγωγή ενός πολέμου η συγκέντρωση πληροφοριών. Αν έλεγα στον κ. συνήγορο τί πληροφορίες και πόσο πολύτιμα στοιχεία μας παρείχαν συχνά Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες, ακόμη και μέσα από το Επιτελείο του Στρατηγού Λάντζ. Θέλει να του αναφέρω ονόματα; Ο Στρατηγός Λάντζ θα τα θυμηθή αμέσως.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, σας ερωτώ αν ο Στρατηγός Ζέρβας είχε γνώση της δράσεως των δύο αυτών προσώπων.
ΑΠ.: Μα είναι σοβαρό ερώτημα αυτό; Ασφαλώς ο Στρατηγός Ζέρβας ήξερε τί έκαναν οι άνθρωποι αυτοί, αφού του έστελναν τακτικά πληροφορίες για τις κινήσεις και τα σχέδια του εχθρού.
Συνεχίζεται...
ΦΕΝΣΤΕΡΜΑΧΕΡ: Διαμαρτύρομαι κ. Πρόεδρε. Ο δόκτωρ Σάουτερ λογομαχεί με τον μάρτυρα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΒΕΝΝΕΡΣΤΟΥΜ: Η ένσταση απορρίπτεται.
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ: Έχω στη διάθεση του κ. Συνηγόρου τα κείμενα και τους αριθμούς των σχετικών τηλεγραφημάτων προς το Συμμαχικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής.
ΣΑΟΥΤΕΡ: Κύριε μάρτυς, δε μιλούμε για αριθμούς ή τηλεγραφήματα τώρα. Υποστηρίζετε ότι τότε, Βρεταννοί αξιωματικοί ήταν παρόντες στις διαπραγματεύσεις και σας ερώτησα.
ΑΠ.: Οι Βρεταννοί αξιωματικοί που παρευρέθηκαν στις συνομιλίες με τους απεσταλμένους του Λάντζ ήταν ακριβώς εκείνοι που είχαν στείλει τα τηλεγραφήματα που ανέφερα. Καταλαβαίνω βέβαια πως δεν συμφέρει στον κ. συνήγορο ν΄αναφέρω τα τηλεγραφήματα αυτά.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, έχετε υπ΄όψη σας ότι στις αρχές Οκτωβρίου ύστερα από αίτηση του Στρατηγού Ζέρβα, έλαβε χώραν μιά συζήτηση, η ώρα δέκα το πρωί, σε απόσταση 15 περίπου χιλιομέτρων από τα Ιωάννινα, σε κάποιο χωριό που λέγεται Ελληνικό; Τι γνωρίζετε γι΄αυτή τη συνάντηση;
ΑΠ.: Ποιοί ήσαν παρόντες εκεί κύριε συνήγορε;
ΕΡ.: Ο Στρατηγός Ζέρβας επρόκειτο να έρθη. Είχε υποσχεθή να παραστή αυτοπροσώπως.
ΑΠ.: Σαν μπερδεμένα μας τα λέει ο κ. Συνήγορος. Δε νομίζει πως θα ήταν προτιμότερο να διευκρινίσουμε κάπως το ζήτημα; Ο Στρατηγός Ζέρβας επρόκειτο να έρθη, είχε υποσχεθή να έρθη, ήρθε ή δεν ήρθε; Τι έγινε απ΄όλα αυτά; Όταν ισχυριζόμαστε τέτοια πράγματα, πρέπει να είμαστε σαφείς.
ΕΡ.: Είπα πως ο Στρατηγός Ζέρβας είχε υποσχεθή να παραστή σ΄αυτή τη συνάντηση αυτοπροσώπως. Αντ΄αυτού όμως παρουσιάστηκε ένας αξιωματικός, ένας λοχαγός, που προσπάθησε να δικαιολογήση το Στρατηγό Ζέρβα και δήλωσε πως ήταν εξουσιοδοτημένος απ΄αυτόν να διεξαγάγη τις διαπραγματεύσεις. Μιά στιγμή, κύριε μάρτυς. Εν συνεχεία, αντί του Στρατηγού Λάντζ προσήλθε ο συνταγματάρχης Ντίτλ, επιτελάρχης του Στρατηγού Λάντζ.
ΑΠ.: Όλοι μέσα σ΄αυτή την αίθουσα θα θυμούνται ότι, απαντώντας στα ερωτήματα της κατηγορούσης αρχής ιστόρησα πως οι Γερμανοί ενήργησαν την τρίτη απόπειρά τους για ν΄αρχίσουν διαπραγματεύσεις με το Ζέρβα μεταξύ 11ης και 13ης Οκτωβρίου 1943. Εξέθεσα λεπτομερώς πως άφησαν να διαφανούν ωρισμένες ενδείξεις ότι είχαν ίσως κατά νού να παραδοθούν ή να φύγουν από την Ελλάδα. Μεταξύ άλλων προετείνανε στο Στρατηγό Ζέρβα να υποδείξη αυτός τον τόπο συναντήσεως για σχετικές συνεννοήσεις.
ΕΡ.: Μάλιστα. Και ο Στρατηγός Ζέρβας υπέδειξε τον τόπο συναντήσεως.
ΑΠ.: Αυτά τα λέτε εσείς, κ. συνήγορε. Στην πραγματικότητα, ο Ζέρβας ανέφερε αμέσως το γεγονός στο Στρατηγείο Μέσης Ανατολής. Και έχουμε εδώ ως απόδειξη το τηλεγράφημα που έστειλε ο Τόμ Μπάρνες καθώς και την απάντηση του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής, που απαγορεύει κάθε διαπραγμάτευση με τους Γερμανούς, γιατί - όπως τονίζει το σχετικό ραδιογράφημα - η όλη προσπάθεια του Λάντζ δεν μπορούσε παρά ένα από τα γνωστά εκείνα γερμανικά τεχνάσματα. Προφανέστατα λοιπόν, όταν ο κ. συνήγορος μιλάει για τη μυθιστορηματική αυτή συνάντηση του Ελληνικού θα εννοεί τη μετάβαση εκεί του κομιστή της απαντήσεως του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής και της προειδοποιήσεως των Συμμάχων ότι ο Λάντζ και οι διοικητές των γερμανικών Μονάδων ήταν προσωπικώς υπεύθυνοι για κάθε έγκλημα διαπραττόμενο εις βάρος του αμάχου πληθυσμού της Ηπείρου.
ΕΡ.: Έχετε μήπως υπ΄όψη σας, κύριε μάρτυς, πως ο αξιωματικός που ανέφερα πήγε και στα Γιάννενα, όπου έλαβε μίαν επιστολή την οποίαν έδωκε ιδιοχείρως στο Στρατηγό Ζέρβα;
ΑΠ.: Η επιστολή αυτή από ποιόν είχε γραφή; Από το Στρατηγό Λάντζ;
ΕΡ.: Μάλιστα. Από τον Στρατηγό Λάντζ προς τον Στρατηγό Ζέρβα.
ΑΠ.: Δεν άκουσα ποτέ να γίνεται λόγος για τέτοιαν επιστολή, πράγμα που πιστέψτε με θα ήταν πολύ περίεργο αν πράγματι είχε γραφή η επιστολή αυτή. Άλλως τε, πως ο κ. συνήγορος ξέρει με ποιόν τρόπο επιδόθηκε το γράμμα; Ήταν εκεί στο Αρχηγείο του Ζέρβα;
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, ξέρεται ότι και ο Ζέρβας έγραψε προσωπικώς στο Στρατηγό Λάντζ αναφορικά με τις συζητήσεις αυτές;
ΑΠ.: Όχι, και ο καλύτερος τρόπος να μου το αποδείξετε είναι να μου δείξετε το γράμμα αυτό.
ΕΡ.: Πόσες απόπειρες, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς σας, έκαμε ο Στρατηγός Λάντζ για να επιτύχη ανακωχή με τις Εθνικές Ομάδες;
ΑΠ.: Μετά τις τρείς απόπειρες του Οκτωβρίου, τις οποίες ακολούθησε η λυσσασμένη επίθεση των Γερμανών εναντίον των Εθνικών Ομάδων στα Τζουμέρκα, ο Στρατηγός Λάντζ δεν επανέλαβε τις κρούσεις του παρά μόνο τον Ιούλιο του 1944. Αυτή τη φορά όμως ο τόνος ήταν ολότελα διαφορετικός. Οι προτάσεις του μιλούσαν για συγκλονιστικά γεγονότα που επρόκειτο να συμβούν στην Γερμανία. Τέλος, τον Άυγουστο και τον Σεπτέμβριο του 1944, είχαμε πραγματικές διαπραγματεύσεις για παράδοση του 22ου Σώματος.
ΕΡ.: Μάρτυς, γνωρίζετε ότι ο λοχαγός Σαράντης και ο λοχαγός Μιχαλάκης σ΄όλο το διάστημα του φθινοπώρου του 1943 και μέχρι του φθινοπώρου του 1944 συζήτησαν επανειλημμένως πάνω σε διάφορα θέματα με το Επιτελείο του Στρατηγού Λάντζ;
ΑΠ.: Και τα δύο πρόσωπα που αναφέρατε εκτελούσαν ειδική υπηρεσία. Αποστολή τους ήταν να συγκεντρώνουν πληροφορίες και να ενεργούν κατά τον επιβλαβέστερο δυνατό τρόπο εις βάρος των Γερμανών.
ΕΡ.: Αν κατάλαβα καλά, υποστηρίζετε ότι οι δύο αυτοί απεσταλμένοι του Στρατηγού Ζέρβα ήταν στην πραγματικότητα κατάσκοποι στην υπηρεσία του Στρατηγού Ζέρβα. Αυτό εννοείτε;
ΑΠ.: Δεν ήταν απεσταλμένοι του Στρατηγού Ζέρβα.
ΕΡ.: Τότε ποιός τους είχε στείλει;
ΑΠ.: Δε νομίζω ότι ο κ. συνήγορος εξυπηρετείται παίζοντας με τις λέξεις. Ο Στρατηγός Ζέρβας δεν είπε ποτέ σε κανένα να παή να επισκεφθή τον Λάντζ. Τα δύο πρόσωπα που αναφέρετε, εκτελούσαν το καθήκον τους ως μυστικοί πράκτορες. Κύρια αποστολή τους είχαν να εξαγοράζουν Γερμανούς αξιωματικούς και να τους αποσπούν πληροφορίες. Χάρη στη δράση των προσώπων αυτών το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής είχε, επίπ παραδείγματι ολόκληρους μήνες πριν οι Γερμανοί πριν οι Γερμανοί χρησιμοποιήσουν την ιπτάμενη βόμβα πλήρη περιγραφή του μυστικού όπλου. Επίσης, η καταστροφή των αεροδρομίων της Μακεδονίας από τη ΡΑΦ κατέστη δυνατή χάρη σε σχέδια που μας έφερε ο Μιχαλάκης. Τώρα πως εκτελούσαν οι δύο πράκτορες το καθήκον τους τούτο ήταν δική τους δουλειά.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, μπορείτε να καταθέσετε ενόρκως ότι ο Στρατηγός Ζέρβας αγνοούσε πως ενεργούσαν οι άνθρωποι αυτοί; Ενόρκως, είπα.
ΦΕΝΣΤΕΡΜΑΧΕΡ (Εισαγγελεύς): Κύριε Πρόεδρε, διαμαρτύρομαι εντόνως κατά της υπερασπίσεως. Η επιμονή του δόκτορος Σάουτερ να υπενθυμίζη στο μάρτυρα ό,τι καταθέτει ενόρκως αποτελεί κακόβουλο υπαινιγμό.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΒΕΝΝΕΡΣΤΡΟΥΜ: Νομίζω ό,τι πράγματι ο κ. συνήγορος θα έκανε καλά να λάβη υπ΄όψη του την παρατήρηση αυτή. Ο μάρτυς έχει επίγνωση ό,τι καταθέτει ενόρκως. Συνεπώς δόκτωρ Σάουτερ, θα μας υποχρεώσετε αν στο εξής αποφύγετε την υπόμνηση αυτή.
ΣΑΟΥΤΕΡ: Κύριε μάρτυς, σας παρακαλώ ν΄απαντήσετε στο ερώτημά μου. Υποστηρίζετε ότι ο Στρατηγός Ζέρβας δεν είχε γνώση της δράσεως των δύο προσώπων που ανέφερα και ότι δεν τους είχε διατάξει να δράσουν μ΄αυτόν τον τρόπο;
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ: Εδήλωσα σαφέστατα πως τα δύο αυτά πρόσωπα εκτελούσαν ειδική υπηρεσία. Δουλειά δική τους ήταν να χαράσσουν αναλόγως των περιστάσεων γραμμή ενεργείας μέσα στα πλαίσια πάντοτε της ελληνικής τιμής. Ο κ. συνήγορος υποκρίνεται πως αγνοεί τι σημαίνει ειδική υπηρεσία. Σαν Γερμανός ωστόσο θα έπρεπε να ξέρη τι σημασία έχει κατά τη διεξαγωγή ενός πολέμου η συγκέντρωση πληροφοριών. Αν έλεγα στον κ. συνήγορο τί πληροφορίες και πόσο πολύτιμα στοιχεία μας παρείχαν συχνά Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες, ακόμη και μέσα από το Επιτελείο του Στρατηγού Λάντζ. Θέλει να του αναφέρω ονόματα; Ο Στρατηγός Λάντζ θα τα θυμηθή αμέσως.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, σας ερωτώ αν ο Στρατηγός Ζέρβας είχε γνώση της δράσεως των δύο αυτών προσώπων.
ΑΠ.: Μα είναι σοβαρό ερώτημα αυτό; Ασφαλώς ο Στρατηγός Ζέρβας ήξερε τί έκαναν οι άνθρωποι αυτοί, αφού του έστελναν τακτικά πληροφορίες για τις κινήσεις και τα σχέδια του εχθρού.
Συνεχίζεται...
Η κατάθεση του Κώστα Τριανταφυλλίδη στη δίκη της Νυρεμβέργης, όπως παρουσιάστηκε μέσα από τα φύλλα της εφημερίδας Εθνική Φλόγα, τον Σεπτέμβρη του 1947. Για πρώτη φορά παρουσιάζουμε τα πρακτικά για την απογευματινή συνεδρίαση της 16ης Αυγούστου 1947, όπως τα παρέθεσε αναλυτικά η εν λόγω εβδομαδιαία εφημερίδα στη σελίδα 4, στο φύλλο της 22 Σεπτεμβρίου 1947. Το απόσπασμα που παρουσιάζουμε, αποτελεί ντοκουμέντο για τις απόπειρες του Λάνς για "συννενόηση" με τον Ναπολέοντα Ζέρβα, όπως κατατέθηκε στα επίσημα πρακτικά της δίκης. Τηρήθηκε ακριβώς η ορθογραφία του πρωτότυπου κειμένου. Το Ά μέροςκαι το Β΄μέρος τα είχαμε δεί σε παλαιότερες αναρτήσεις.
ΕΡ.: Ο Στρατηγός Ζέρβας εγνώριζε επίσης ότι οι δύο αυτοί αξιωματικοί είχαν αρχίσει διαπραγματεύσεις με το Επιτελείο του Στρατηγού Λάντζ για την υπογραφή ανακωχής; Ίσως για να μπορούν στο μεταξύ να κατασκοπεύουν;
ΑΠ.: Ο κ. Συνήγορος χάνει τον καιρό του προσπαθώντας να με παρασύρη σε παγίδες. Αναφέρω τα γεγονότα δεν αυτοσχεδιάζω. Ας ξεκαθαρίσουμε πρώτα το ζήτημα αυτό. Ο κ. Συνήγορος αποδίδει ωρισμένες προθέσεις σε ωρισμένα πρόσωπα. Και προσπαθεί έστω και εμμέσως να με κάνη να συμφωνήσω μαζί του. Σύ είπας κύριε Συνήγορε. Εκείνο που γνωρίζω εγώ είναι ό,τι είχαμε πράκτορες που μας τροφοδοτούσαν με πολύτιμες πληροφορίες. Και ό,τι - το τονίζω το σημείο αυτό - αν οι πράκτορες αυτοί επιχειρούσαν ποτέ να μας σκαρώσουν καμμιά βρωμοδουλειά ν΄αρχίσουν επί παραδείγματι διαπραγματεύσεις με τους Γερμανούς ή με οποιονδήποτε τρόπο να εξυπηρετήσουν την πολιτικήν των Γερμανών, θα φροντίζαμε αμέσως να τους περιποιηθούμε, όπως περιποιείται κανείς τους προδότες.
ΕΡ.: Οι δύο αυτοί αξιωματικοί ανήκαν στο Επιτελείο του Στρατηγού Ζέρβα;
ΑΠ.: Για ποιούς δύο αξιωματικούς μιλάτε; Ο Μιχαλάκης δεν ήταν αξιωματικός, ήταν πολίτης. Όσο για το λοχαγό Σαράντη αυτός ήταν μόνιμος αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού, από τους διακεκριμένους γνωστός και πρίν από τον πόλεμο ως ειδικός στο έργο της κατασκοπείας και της αντικατασκοπείας.
ΕΡ.: Ο Μιχαλάκης φορούσε στολή;
ΑΠ.: Όχι. Δεν ήταν καν μέλος του ΕΔΕΣ.
ΕΡ.: Μάρτυς...
ΑΠ.: Με συγχωρείτε που σας διακόπτω κ. Συνήγορε, αλλά θέλω να τονίσω το εξής: Και αυτοί ακόμα οι δικοί μας πράκτορες έρχονταν προ παντός και κυρίως σ΄επαφή με τη Βρεταννική Αποστολή. Το Σεπτέμβριο του 1944 επί παραδείγματι, οι συννεννοήσεις για την παράδοση του 22ου Σώματος έγιναν βασικώς μεταξύ Λάντζ και Τόμ Μπάρνες. Για τη διεξαγωγή των διαπραγματεύσεων χρησιμοποιήθηκε τότε από τους Βρεταννούς ο Μιχαλάκης. Αργότερα καταγγέλθηκε στο Στρατηγό Ζέρβα πως ο Μιχαλάκης δεν εχειρίστηκε όπως έπρεπε το ζήτημα. Ότι φέρθηκε επιπόλαια με αποτέλεσμα να μπορέσουν οι Γερμανοί να προπαρασκευάσουν την επίθεσή τους στη Δωδώνη. Και θα πλήρωνε πολύ ακριβά την επιπολαιότητά του αυτή αν δεν κατώρθωνε να μας αποδείξη πως οι Γερμανοί τον είχαν συλλάβει στο μεταξύ πράγμα που τον εμπόδισε να μας αναφέρη εγκαίρως τη νέα κίνηση του εχθρού.
ΕΡ.: Μάρτυς μας είπατε σήμερα ότι έχουμε να κάνουμε με προσπάθειες του Στρατηγού Λάντζ να επιτύχη κάποια συνεννόηση με τον Στρατηγό Ζέρβα.
ΦΕΝΣΤΕΡΜΑΧΕΡ: Κύριε Πρόεδρε διαμαρτύρομαι. Ο Μάρτυς διευκρίνισε απολύτως...
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Είμαι βέβαιος ότι ο μάρτυς είναι απολύτως σε θέση να προστατεύση εαυτόν σε κάθε περίσταση αναφορικά με την καταθεσή του. Το έχει και αποδείξει. Η αντίρησση δεν γίνεται δεκτή.
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ: Ο κ. συνήγορος θα έχη την καλωσύνη να επαναλάβη το ερώτημά του;
ΣΑΟΥΤΕΡ: Οι συνεννοήσεις κατέληξαν πραγματικά σε συμφωνία μεταξύ Στρατηγού Ζέρβα και Στρατηγού Λάντζ ή μεταξύ των επιτελείων των δύο Στρατηγών;
ΑΠ.: Το ερώτημα είναι ασύντακτο ή μάλλον παραπειστικό. Σας έχω επανειλημμένως δηλώσει πως τα τέσσαρα πρώτα επεισόδια που εσείς έχετε βαφτίσει "διαπραγματεύσεις" δεν ήταν παρά απόπειρες του Λάντζ να επιτύχη επαφή και εν συνεχεία να καταλήξη σε κάποια ενδιαφέρουσα γι΄αυτόν συνεννόηση με μας. Λέγω απόπειρες γιατί όταν μιλάμε για "διαπραγματεύσεις" ή "συνεννοήσεις" εννοούμε ότι υπάρχει διάθεση για συνεννόηση από τα δύο μέρη. Από τη δική μας όμως πλευρά δεν υπήρξε ποτέ τέτοια διάθεση. Εμείς σας λέγαμε πάντοτε: Ή παραδίδεστε ή θα συνεχίσουμε μέχρις εσχάτων τον πόλεμον ενατίον σας. Επίσης είναι εξωφρενικό κ. Συνήγορε ν΄αποκαλούμε "σύμφωνα" τους ευσεβείς μας πόθους. Για να υπάρξη σύμφωνο πρέπει να υπογραφή από τα δύο μέρη. Τέτοιο σύμφωνο δεν ήταν δυνατό να υπάρκη ποτέ ούτε μεταξύ Ζέρβα και Λάντζ ούτε μεταξύ επιτελείων τους, γιατί απλώς δεν το ήθελε ο Ζέρβας.
ΕΡ.: Ώστε δεν υπήρξε ποτέ συμφωνία; Κύριε μάρτυς, δε γνωρίζετε τίποτα αναφορικά με το γεγονός ότι ένας επιτελικός αξιωματικός του Λάντζ κατέλειξε επανειλημμένως σε συμφωνία με ομάδες του Ζέρβα; Κατά τη συμφωνία αυτή οι Γερμανικές δυνάμεις θα υποστηρίζανε τις ομάδες του Στρατηγού Ζέρβα στον αγώνα τους κατά των κομμουνιστών.
ΑΠ.: Οι Γερμανοί πάντοτε προσπαθούσαν πότε να παρασύρουν ορισμένες εθνικές οργανώσεις σε σύμπραξη εναντίον των κομμουνιστών και πότε ενίσχυαν τους κομμουνιστές στις επιθέσεις των εναντίον των πατριωτών. Αυτοί ήταν οι ευσεβείς των πόθοι, αυτή η πολιτική τους. Τώρα τί πράγματικά επέτυχαν στο κεφάλαιο αυτό, είναι άλλο ζήτημα. Πάντως τη δική μας σύμπραξη δεν την επέτυχαν ποτέ.
ΕΡ.: Κύριε Μάρτυς αφού γνωρίζετε τόσο καλά τί ακριβώς επεδίωκαν οι Γερμανοί, θα ξέρετε ασφαλώς και τί ήθελε ο φίλος σας ο Ζέρβας. Λοιπόν, θα γνωρίζετε ότι ο Ζέρβας επανειλημμένως ζήτησε την ένοπλη ενίσχυση του Στρατηγού Λάντζ εναντίον των κομμουνιστών και ότι έλαβε την ενίσχυση αυτή;
ΑΠ.: Αυτό είναι βρωμερό ψεύδος. Οποιοσδήποτε δεχόταν την παραμικρή βοήθεια από τους Γερμανούς ήταν προδότης.
ΕΡ.: Και υποστηρίζετε ότι ο Ζέρβας και οι αξιωματικοί του δεν έλαβαν όπλα από τους Γερμανούς;
ΑΠ.: Ο Ζέρβας πολεμούσε αδιάκοπα τους Γερμανούς. Και στο πλευρό του πολεμούσαν Βρεταννοί και Αμερικανοί. Τί έκαναν αυτοί, εκοιμόνταν; Κάθε αληθινός Έλληνας με γερή καρδιά και γερό μυαλό δεν μπορούσε να δεχτή το παραμικρό από τους Γερμανούς.
ΕΡ.: Θα σας υποβάλω ένα ερώτημα αναφορικά με το ακόλουθο επεισόδιο: Κατά τις αρχές του έτους 1944, οι μονάδες του Στρατηγού Ζέρβα βρέθηκαν σε δύσκολη θέση στο μέτωπο του Αράχθου. Γνωρίζετε τότε αν ο Στρατηγός Ζέρβας έγραψε ιδιοχείρως στο Στρατηγό Λάντζ μιάν επιστολή ζητώντας τη βοήθειά του;
ΤΟ ΛΑΘΟΣ ΤΟΥ ΣΑΟΥΤΕΡ
ΑΠ.: Τί εξωφρενισμοί είναι αυτοί! Δέ μας δείχνετε το γράμμα;
ΕΡ.: Μπορώ να συνεχίσω; Επί τη βάσει της συγκαταθέσεως του στρατηγού Λάντζ, ο λοχαγός Σαράντης κατέστρωσε εν συνεννοήσει με αξιωματικούς του Στρατηγού Λάντζ κοινό σχέδιο επιχειρήσεων. Έτσι γερμανικές δυνάμεις και ομάδες του Ζέρβα εξαπέλυσαν ταυτόχρονα επίθεση στο μέτωπο του Αράχθου. Ο Στρατηγός Ζέρβας εκ δυσμών, ο Στρατηγός Λάντζ εκ βορρά και νότου. Χάρη στη βοήθεια αυτή του Λάντζ ο Ζέρβας κατάφερε σπουδαία νίκη κατά των κομμουνιστών.
ΑΠ.: Όλ' αυτά είναι φανταστικά. Ο κ. συνήγορος δεν κάνει τίποτα άλλο παρά ν' αναμασσάη τα μυθεύματα με τα οποία οι Γερμανοί φρόντιζαν να τροφοδοτούν την κομμουνιστική προπαγάνδα τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γιουγκοσλαβία δηλώνω ότι τίποτε τέτοιο δεν συνέβη ποτέ. Και αν ο λοχαγός Σαράντης ή οποιοσδήποτε άλλος αξιωματικός είχε ποτέ διαπράξει ένα τέτοιο βδελυρό έγκλημα αν είχε δηλαδή δεχτή να συνεργαστή με τους Γερμανούς για την εκπόνηση κοινού σχεδίου επιχειρήσεων, θα τον είχαμε τουφεκίσει πρό πολλού. Δεν μπορείτε να φαντασθήτε κ. συνήγορε πόσο ολ' αυτά που αραδειάζετε, φαίνονται εξωφρενικά σ' έναν άνθρωπο που έζησε τα γεγονότα. Βλέπετε εγώ ο ίδιος κατά τις αρχές του 1944 βρέθηκα στην Ήπειρο. Καθώς κατέβαινα από το Μέτσοβο προς τα Γιάννενα, υποχρεώθηκα να εγκαταλείψω το αυτοκίνητο και να κάνω μιά μεγάλη βόλτα με τα πόδια, γιατί γερμανικά τμήματα είχαν εμπλακή σε λυσσώδη αγώνα με δυνάμεις του Ζέρβα εκεί κοντά. Αυτή ήταν η ένοπλη βοήθεια του Λάντζ. Πιστέψτε με κ. συνήγορε θα ήταν πολύ διδακτικό για εσάς ένα ταξίδι στην Ήπειρο και στα βουνά της, όπου δρούσαν μόνο οι Ομάδες του Ζέρβα. Αν βλέπατε τους τάφους των Γερμανών στρατιωτών και των ανταρτών του Ζέρβα μεταξύ Ιωαννίνων και Άρτας και πάνω στα Τζουμέρκα και στη Λάκκα Σούλι, όσα λέτε τώρα θα σας φαίνονταν εξωφρενικά όσο και σε μένα.
ΕΡ.: Κύριε μάρτυς, δεν θέλω να μάθω αν πρέπει ή όχι να πάω στην Ελλάδα. Σας ερωτώ αν πραγματικά συνέβη το επεισόδιο που ανέφερα, το επεισόδιο στο μέτωπο του Αράχθου την άνοιξη του 1944.
ΑΠ.: Όλα αυτά σας είπα είναι ψεύδη. Την άνοιξη του 1944 δεν έπεσε ούτε ντουφεκιά μεταξύ ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ.
Ο δόκτωρ Σάουτερ ψάχνει μέσα στα χαρτιά του και κάνει ένα μορφασμό.
ΣΑΟΥΤΕΡ: Κύριε μάρτυς, έκαμα ένα μικρό λάθος. Είπα πως τα γεγονότα του Αράχθου συνέβησαν κατά τις αρχές, την άνοιξη του 1944, ενώ στην πραγματικότητα συνέβησαν τον Αύγουστο του 1944.
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ: Τον Αύγουστο του 1944 είπατε;
ΕΡ.: Τον Αύγουστο του 1944 του 1944 στο μέτωπο του Αράχθου.
ΑΠ.: Δηλαδή κ. Συνήγορε, ανασκευάζετε ο ίδιος όσα είπατε;
ΕΡ.: Μάλιστα. Έκαμα ένα λάθος και το διορθώνω. ‘Ισως τώρα ανασκευάσετε και σείς όσα είπατε.
ΑΠ.: Α μπά! Ό,τι συνέβη τον Αύγουστο του 1944 αναφέρεται στ’ ανακοινωθέντα και ραδιογραφήματα προς το Στρατηγείο Μ. Ανατολής. Όλ’ αυτά βρίσκονται στα βρεταννικά αρχεία και αποτελούν ιστορία. Ας μου επιτρέψη ο κ. Συνήγορος να πώ δυό λόγια από την ιστορία αυτή. Μεταξύ της 5ης και 14ης Αυγούστου το 10 Σύνταγμα της ΥΙΙΙ Μεραρχίας των Εθνικών Ομάδων του Ζέρβα, εν συνεργασία με τμήμα Αμερικανών Κομμάντος, προσέβαλλε αδιακόπως τις γερμανικές δυνάμεις στο μέτωπο του Καλαμά. Έλληνες και Αμερικανοί συνέτριψαν κυριολεκτικώς όλες τις γερμανικές φάλαγγες που επιχειρούσαν να περάσουν προς Ιωάννινα. Μεταξύ της 5ης και 10ης Αυγούστου το Σύνταγμα Ξηροβουνίου των ΕΟΕΑ εξεμηδένισε γερμανική δύναμη που επιχειρούσε να καταλάβη τα Πεστά που βρίσκονται κοντά στον Άραχθο. Την 17ην Αυγούστου το 16ο Σύνταγμα και το 3/40 Σύνταγμα του Ζέρβα προσέβαλαν τη Μενίνα, κύριο αμυντικό έρεισμα των Γερμανών στο δρόμο Ηγουμενίτσας – Ιωαννίνων. Ο ταγματάρχης Ρότζερς του Αμερικανικού Στρατού, που είχε συμβάλει στην κατάστρωση του σχεδίου ενεργείας, ήταν παρών. Ύστερα από διήμερη σκληρή μάχη η Μενίνα κυριεύτηκε. Οι αντάρτες του Ζέρβα συνέλαβαν 120 Γερμανούς αιχμαλώτους. Ο εχθρός είχε επιπλέον 100 νεκρούς και 50 περίπου τραυματίες. Όλα τα εφόδια και υλικά των Γερμανών περιήλθον στα χέρια μας: Όπλα και πυρομαχικά, τρόφιμα, αυτοκίνητα, κανόνια. Αυτά κύριε συνήγορε είναι τρία μόνο ηρωϊκά επεισόδια που διαδραματίστηκαν στην ‘Ήπειρο τον Αύγουστο του 1944 την εποχή δηλαδή του φανταστικού σας συμφώνου του Αράχθου. Όσο για το λοχαγό Σαράντη σ΄όλο το διάστημα του μηνός Αυγούστου δεν έλειψε ούτε ώρα από τα Δερβίζιανα, έδρα του Αρχηγείου μας.
Για τη μάχη της Μενίνας δείτε εδώ
Συνεχίζεται...
Η κατάθεση του Κώστα Τριανταφυλλίδη στη δίκη της Νυρεμβέργης, όπως παρουσιάστηκε μέσα από τα φύλλα της εφημερίδας Εθνική Φλόγα, τον Σεπτέμβρη του 1947. Για πρώτη φορά παρουσιάζουμε τα πρακτικά για την απογευματινή συνεδρίαση της 16ης Αυγούστου 1947, όπως τα παρέθεσε αναλυτικά η εν λόγω εβδομαδιαία εφημερίδα στη σελίδα 1 και 4, στο φύλλο της 29ης Σεπτεμβρίου 1947. Το απόσπασμα που παρουσιάζουμε, αποτελεί ντοκουμέντο για τις απόπειρες του Λάνς για "συννενόηση" με τον Ναπολέοντα Ζέρβα, όπως κατατέθηκε στα επίσημα πρακτικά της δίκης. Τηρήθηκε ακριβώς η ορθογραφία του πρωτότυπου κειμένου. Το παρόν αποτελεί το 4ο και τελευταίο μέρος που αναφέρεται για την περίοδο 1943-1944.
Κατά την απογευματινή συνεδρίαση της 16ης Αυγούστου, συνεχίζεται η κατ΄αντιμαχίαν εξέταση του μάρτυρος Κ. Τριανταφυλλίδη απ΄τον δόκτορα Σάουτερ, συνήγορο του Λάντζ:
ΔΟΚΤΩΡ ΣΑΟΥΤΕΡ: Κύριε Πρόεδρε, μόνον ελάχιστες ερωτήσεις έχω να υποβάλω. Κύριε μάρτυς, θα ήθελα να μου απαντήσετε επί ωρισμένων γεγονότων που διαδραματίστηκαν κατά τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής. Κύριε μάρτυς, γνωρίζετε τίποτα σχετικά με το γεγονός ότι ο Στρατηγός Ζέρβας, το φθινόπωρο του 1944, ζήτησε διά των πρακτόρων του από τον Στρατηγό Λάντζ να τον πληροφορήση πότε τα στρατεύματα του στρατηγού Λάντζ θα εξεκένωναν τις διάφορες περιοχές της Ηπείρου;
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ: Εκείνο που γνωρίζω - και το γνωρίζω πολύ καλά γιατί έχω άμεση προσωπική αντίληψη των γεγονότων - είναι ότι από τον Ιούλιο του 1944, μετά την επίθεσή μας εναντίον της Πρέβεζας, ο Στρατηγός Λάντζ κατέβαλε μιάν απεγνωσμένη προσπάθεια να έρθη το γρηγορώτερο σ΄επαφή με το Στρατηγό Ζέρβα ή με τον αρχηγό της Συμμαχικής Αποστολής αντισυνταγματάρχη Τόμ Μπάρνες. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που μας διεβίβασαν τότε οι πράκτορές μας, ο Στρατηγός Λάντζ πίστευε πως κάτι το πολύ σοβαρό επρόκειτο από στιγμή να συμβή στη Γερμανία και γι΄αυτό βιαζότανε τόσο να λάβη την προσωπική αυτή επαφή. Ο Στρατηγός Ζέρβας αρνήθηκε ν΄αναμιχθή σ΄αυτή την υπόθεση και παρέπεμψε το όλον ζήτημα των νέων προτάσεων του Λάντζ στον Τόμ Μπάρνες. Ο Μπάρνες ανέφερε το διάβημα του Γερμανού στρατηγού στο Αρχηγείο του, δηλαδή στον στρατάρχη Ουίλσων. Η απάντηση ήταν ότι αν πραγματικά οι Γερμανοί στην Ήπειρο είχαν τη διάθεση να παραδοθούν άνευ όρων, σκόπιμο θα ήταν να λάβη χώραν μιά συνάντηση με τον Λάντζ. Όταν όμως ο πράκτοράς μας επέστρεψε στα Γιάννενα με την απάντηση αυτή, ο Λάντζ του είπε πως δεν του ήταν πιά δυνατό να συναντηθή αυτοπροσώπως, γιατί το σοβαρό γεγονός που περίμενε είχε συντελεστή. Δηλαδή, για να είμαι σαφέστερος, είχε γίνει απόπειρα κατά του Χίτλερ. Ο Στρατηγός Λάντζ...
Στο σημείο αυτό όλοι οι άλλοι συγκετηγορούμενοι Γερμανοί στρατηγοί γυρίζουν
και κυττάζουν με απορία το Στρατηγό Λάντζ, που φαίνεται να δυσφορή.
Ο συνήγορός του Δρ Σάουτερ διακόπτει με σπουδή το μάρτυρα.
ΣΑΟΥΤΕΡ: Κύριε μάρτυς, δεν μας ενδιαφέρει τί συνέβη τον Ιούλιο. Και για να προχωρήσουμε κάπως ταχύτερα, θα σας παρακαλέσω να περιορίζεστε στα ερωτήματά μου. Επαναλαμβάνω: Έχετε υπ΄όψη σας ότι το φθινόπωρο του 1944 ο Στρατηγός Ζέρβας ζήτησε από τον Στρατηγό Λάντζ να τον πληροφορήση πότε αυτός, ο Στρατηγός Λάντζ θα εξεκένωνε τις διάφορες περιοχές της Ηπείρου, ώστε να είναι έτοιμες οι εθνικές ανταρτικές δυνάμεις να κινηθούν προτού εισβάλουν οι κομμουνιστές; Θα σας παρακαλέσω να δώσετε μιά σύντομη απάντηση στο ερώτημα αυτό.
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ: Καθήκον μου είναι να διαφωτίσω το δικαστήριο. Γι΄αυτό, όταν μου υποβάλετε ένα ερώτημα πρέπει να δίνω ολοκληρωμένες απαντήσεις. Όσα ανέφερα έχουν άμεση σχέση με το ερώτημά σας. Πάντως, έστω και περιοριζόμενος στενά στο ερώτημά σας, θα σας πληροφορήσω, ότι το φθινόπωρο, δηλαδή τον Σεπτέμβριο του 1944, ο Στρατηγός Ζέρβας ανακοίνωσε στον Στρατηγό Λάντζ γιατί οι γερμανικές δυνάμεις του 22ου Σώματος Στρατού έπρεπε να παραδοθούν άνευ όρων στις εθνικές δυνάμεις του Ζέρβα. Έχω το σχετικό έγγραφο στα χέρια μου και ήμουν παρών όταν συνετάχθη.
ΕΡ: Συνεπώς δεν γνωρίζετε τίποτα αναφορικά με το ερώτημά μου. Θα πρέπει ν΄αποδείξουμε το γεγονός με άλλους μάρτυρες. Και ένα ακόμα ερώτημα: Έχετε υπ΄όψη σας, κύριε μάρτυς, ότι ο Στρατηγός Λάντζ προθυμοποιήθηκε ν΄απαντήση στον Στρατηγό Ζέρβα, ότι, δηλαδή, του ανακοίνωσε ποιές περιοχές της Ηπείρου θα εξεκένωνε κατά τις επόμενες ημέρες, ώστε να είναι σε θέση ο Ζέρβας να καταλάβη τις περιοχές αυτές πριν κινηθούν οι κομμουνιστές.
ΑΠ: Όλα αυτά, κύριε συνήγορε μου φαίνονται πολύ κωμικά. Βλέπετε, βρισκόμουν εκεί πέρα την εποχή εκείνη. Συνεχώς πήγαινα από μαχόμενο τμήμα σε μαχόμενο τμήμα. Από την 1η Σεπτεμβρίου ως τη 15η Οκτωβρίου 1944 τα πυροβόλα, το πολυβόλα, τα μυδράλλια δε σταματήσανε ούτε στιγμή, από τη μία και από την άλλη πλευρά, σ΄όλη την έκταση της Ηπείρου. Η μάχη συνεχιζόταν μέρα και νύχτα ως τις 15 Οκτωβρίου. Εγώ, ο ίδιος μπήκα στα Γιάννενα με μαχόμενο τμήμα. Και την τελευταία ακόμα στιγμή έπεσε δίπλα μου νεκρός ένας απ΄τους συντρόφους μας, ο νεαρός αντάρτης Λογοθέτης. Από άλλη κατεύθυνση, το Τάγμα Ιωάννου του Συντάγματος Ξηροβουνίου είχε αγκιστρωθεί στις οπισθοφυλακές των Γερμανών και διεξήγε σκληρό και αιματηρό αγώνα. Πάνω στα Γιάννενα, στους Λιγγιάδες, στις πλαγιές του Μιτσικέλι η μάχη συνεχιζόταν ως αργά τη νύχτα της 15ης Οκτωβρίου και ο καθένας μέσα από την πόλη μπορούσε να παρακολουθήση την εξέλιξή της. Είχαμε πολλούς νεκρούς και την τελευταία ακόμη ώρα.
ΕΡ: Κύριε μάρτυς, δε σας ρώτησα πόσους νεκρούς είχατε και την τελευταία ακόμη ώρα. Σας παρακάλεσα να μου πήτε αν έχετε υπ΄όψη το γεγονός ότι ο Στρατηγός Ζέρβας ερώτησε το Στρατηγό Λάντζ ποιές περιοχές θα εξεκένωναν οι γερμανικές δυνάμεις κατά τις αμέσως επόμενες ημέρες. Ζήτησε ή δε ζήτησε ο Στρατηγός Ζέρβας την πληροφορία αυτή. Σας παρακαλώ, κύριε μάρτυς, να μου απαντήσετε με "ναι" ή με "όχι".
ΑΠ: Όλα αυτά, κύριε συνήγορε μου φαίνονται πολύ κωμικά. Βλέπετε, βρισκόμουν εκεί πέρα την εποχή εκείνη. Συνεχώς πήγαινα από μαχόμενο τμήμα σε μαχόμενο τμήμα. Από την 1η Σεπτεμβρίου ως τη 15η Οκτωβρίου 1944 τα πυροβόλα, το πολυβόλα, τα μυδράλλια δε σταματήσανε ούτε στιγμή, από τη μία και από την άλλη πλευρά, σ΄όλη την έκταση της Ηπείρου. Η μάχη συνεχιζόταν μέρα και νύχτα ως τις 15 Οκτωβρίου. Εγώ, ο ίδιος μπήκα στα Γιάννενα με μαχόμενο τμήμα. Και την τελευταία ακόμα στιγμή έπεσε δίπλα μου νεκρός ένας απ΄τους συντρόφους μας, ο νεαρός αντάρτης Λογοθέτης. Από άλλη κατεύθυνση, το Τάγμα Ιωάννου του Συντάγματος Ξηροβουνίου είχε αγκιστρωθεί στις οπισθοφυλακές των Γερμανών και διεξήγε σκληρό και αιματηρό αγώνα. Πάνω στα Γιάννενα, στους Λιγγιάδες, στις πλαγιές του Μιτσικέλι η μάχη συνεχιζόταν ως αργά τη νύχτα της 15ης Οκτωβρίου και ο καθένας μέσα από την πόλη μπορούσε να παρακολουθήση την εξέλιξή της. Είχαμε πολλούς νεκρούς και την τελευταία ακόμη ώρα.
ΕΡ: Κύριε μάρτυς, δε σας ρώτησα πόσους νεκρούς είχατε και την τελευταία ακόμη ώρα. Σας παρακάλεσα να μου πήτε αν έχετε υπ΄όψη το γεγονός ότι ο Στρατηγός Ζέρβας ερώτησε το Στρατηγό Λάντζ ποιές περιοχές θα εξεκένωναν οι γερμανικές δυνάμεις κατά τις αμέσως επόμενες ημέρες. Ζήτησε ή δε ζήτησε ο Στρατηγός Ζέρβας την πληροφορία αυτή. Σας παρακαλώ, κύριε μάρτυς, να μου απαντήσετε με "ναι" ή με "όχι".
ΑΠ: Όχι, όχι και ΟΧΙ, φυσικά.
ΕΡ: Γνωρίζετε ότι στο διάστημα των διαπραγματεύσεων αυτών ο Στρατηγός Ζέρβας πρότεινε στο Στρατηγό Λάντζ να αυτομολήση ο Λάντζ με τις δυνάμεις του προς το Στρατηγό Ζέρβα υποσχόμενος ότι τόσο ο Λάντζ όσο και οι άνδρες θα ετύγχαναν καλής μεταχειρίσεως και ό,τι θ΄αναλάμβαναν μάλιστα αστυνομικά καθήκοντα στην Ήπειρο;
ΑΠ. (σε οργισμένο τόνο): Οι ισχυρισμοί του κ. συνηγόρου της υπερασπίσεως αποτελούν ασύστολη παραποίηση και διαστροφή του τελεσιγράφου του Στρατηγού Ζέρβα να παραδοθούν οι Γερμανοί άνευ όρων στις Εθνικές Ομάδες. Το τελεσίγραφο διατυπώθηκε γραπτώς τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου.
ΕΡ: Συνεπώς δε γνωρίζετε τίποτα αναφορικά με μιά τέτοια πρόταση. Απαντήστε, παρακαλώ, στο ερώτημα με "ναι" ή με "όχι".
ΑΠ: Δεν έγινε ποτέ τέτοια πρόταση! Ο κ. συνήγορος ας μή σπεύδει να εξάγη συμπεράσματα. Το κείμενο των πραγματικών προτάσεων του Στρατηγού Ζέρβα είναι στη διάθεσή του, αν θέλη να διαφωτιστή.
ΕΡ: Και ένα ακόμα ερώτημα: Γνωρίζετε κύριε μάρτυς, ότι ο Στρατηγός Λάντζ, πριν εκκενώση τα Γιάννενα, παρέδωσε σημαντικές ποσότητες τροφίμων στο Διεθνή Ερυθρό Σταυρό για τον πληθυσμό;
ΑΠ: Μάλιστα, έχω υπόψη μου το γεγονός αυτό.
ΕΡ: Γνωρίζετε επίσης ότι κατά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από τα Ιωάννινα, ο Δήμαρχος της πόλεως και ο Αρχιεπίσκοπος εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη του πληθυσμού προς το Στρατηγό Λάντζ, για τον αθρωπισμό και την καλωσύνη που ο Στρατηγός Λάντζ είχε επιδείξει έναντι των κατοίκων της πόλεως;
ΑΠ: Τόσο ο Αρχιεπίσκοπος όσο και ο Δήμαρχος τρέμανε τις ημέρες εκείνες από το φόβο μήπως οι Γερμανοί πραγματοποιήσουν την απειλή τους ότι θα τινάξουνε την πόλη στον αέρα αν οι Εθνικές Ομάδες δε σταματήσουνε τις επιθέσεις εναντίον των Γερμανικών δυνάμεων. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, πως ήταν πρόθυμοι να ανεβάσουν στους ουρανούς το Στρατηγό Λάντζ για ν΄αποτρέψουν μιά τέτοια συμφορά. Έφεραν την ευθύνη 30.000 ψυχών.
ΕΡ: Πως τα ξέρει αυτά ο μάρτυς;
ΑΠ: Ευθύς μόλις μπήκαμε στα Γιάννενα μας πληροφορήσανε πως ο Δήμαρχος και ο Μητροπολίτης είχαν εκφράσει τις ευχαριστίες τους στο Λάντζ. Όπως ήταν φυσικό, τους ζητήσαμε αμέσως το λόγο. Τους ρωτήσαμε πως είχανε τολμήσει να εκφράσουν ευχαριστίες στους σφαγιαστές του Ημειρωτικού Λαού. Τότε, όχι μόνο μας εξήγησαν τί είχε συμβή, αλλά και προσεκόμισαν μάρτυρες, που η αξιοπιστία τους δεν μπορούσε ν΄αμφισβητηθή και που μας έπεισαν ότι πραγματικά οι Γερμανοί σχεδιάζανε να καταστρέψουν την πόλη. Ένας από τους μάρτυρες αυτούς ήταν ο Σπύρος Κωνσταντόπουλος, εξάδελφος του Στρατηγού Ζέρβα.
ΕΡ: Κύριε μάρτυς, δεν γνωρίζετε ότι ο δήμαρχος Ιωαννίνων, είπε στο Στρατηγό Λάντζ, όταν οι γερμανικές δυνάμεις επρόκειτο να εγκαταλείψουν τα Γιάννενα, πως αν ποτέ ο Στρατηγός Λάντζ επέστρεφε στα Βαλκάνια, θα εύρισκε την πόλη των Ιωαννίνων πάντα πρόθυμη να τον φιλοξενήση και ότι ο Λαός των Ιωαννίνων θα του ήταν πάντα ευγνώμων;
ΑΠ: Δεν ξέρω αν ο Δήμαρχος μεταχειρίστηκε αυτές ακριβώς τις λέξεις. Ξέρω όμως πως πράγματι έβγαλε λόγο στο Στρατηγό Λάντζ. Και σας εξήγησα γιατί έκρινε εαυτόν υποχρεωμένο να του βγάλη λόγο.
ΕΡ: Τι του είπε;
ΑΠ: Δεν είχα την πρόνοια ν΄αποστηθίσω το λόγο του Δημάρχου. Εκείνο που μας ενδιέφερε ήταν γιατί ο Δήμαρχος ευχαρίστησε τον Λάντζ. Και σας διαβεβαιώ ότι θα περνούσε δυσάρεστες ώρες ο Δήμαρχος αν δεν εξακριβώναμε πως είχε σοβαρούς λόγους να πάρη μιά τέτοια απόφαση. Σας εξήγησα τους λόγους.
ΕΡ: Κύριε μάρτυς, αληθεύει το γεγονός πως έχουν συχνά διατυπωθή, από διάφορες εφημερίδες και άλλα έντυπα κατηγορίες ότι ο Στρατηγός Ζέρβας συνεργάστηκε με τους Γερμανούς; Είναι αλήθεια ότι εξ αιτίας αυτών των παλαιότερων κατηγοριών, ο Στρατηγός Ζέρβας υφίσταται και σήμερα σφοδρές επιθέσεις;
ΑΠ: Η πηγή από την οποία προέρχονται οι επιθέσεις αυτές αποτελεί την τρανώτερη απόδειξη ότι ο Στρατηγός Ζέρβας επετέλεσε πραγματικά το καθήκον του στον αγώνα εναντίον του φασισμού, ότι ήταν και έμεινε πραγματικός και επικίνδυνος αντίπαλος του Φασισμού.
ΔΙΚΑΣΤΗΣ ΜΠΥΡΚΕ: Νομίζω πως το ερώτημα θα πρεπε να είναι κάπως διαφορετικά διατυπωμένο για να είναι περισσότερο αντιληπτή και η απάντηση του μάρτυρος. Εγώ θα ερωτούσα: Γίνονται επιθέσεις εναντίον του Στρατηγού Ζέρβα από τις αριστερές οργανώσεις;
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ: Μάλιστα.
ΣΑΟΥΤΕΡ: Δεν έχω να υποβάλω άλλο ερώτημα κύριε Πρόεδρε. Σας ευχαριστώ.
Το δ' μέρος αποτελεί και το τελευταίο για την μαρτυρία του Κ. Τριανταφυλλίδη στη δίκη της Νυρεμβέργης. Οι πληροφορίες του είναι σημαντικές για την περίοδο 1943-1944. Για την ιστορία, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι οι αμετανόητοι ναζί Γερμανοί αξιωματικοί καταδικάστηκαν για τα εγκλήματα πολέμου κατά του ελληνικού πληθυσμού, παρά τις προσπάθειες των συνηγόρων τους να τους παρουσιάσουν σαν ευεργέτες των τοπικών πληθυσμών. Επιπλέον, αποκαλύπτονται και οι πραγματικές εμπόλεμες σχέσεις μεταξύ Ζέρβα και Λάντζ.
Οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ στον "Πανελλήνιο Σύνδεσμο Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ναπολέοντα Ζέρβα" για την παραχώρηση μέρους σπάνιου ιστορικού αρχειακού υλικού της οργάνωσης.
ΕΡ: Γνωρίζετε ότι στο διάστημα των διαπραγματεύσεων αυτών ο Στρατηγός Ζέρβας πρότεινε στο Στρατηγό Λάντζ να αυτομολήση ο Λάντζ με τις δυνάμεις του προς το Στρατηγό Ζέρβα υποσχόμενος ότι τόσο ο Λάντζ όσο και οι άνδρες θα ετύγχαναν καλής μεταχειρίσεως και ό,τι θ΄αναλάμβαναν μάλιστα αστυνομικά καθήκοντα στην Ήπειρο;
ΑΠ. (σε οργισμένο τόνο): Οι ισχυρισμοί του κ. συνηγόρου της υπερασπίσεως αποτελούν ασύστολη παραποίηση και διαστροφή του τελεσιγράφου του Στρατηγού Ζέρβα να παραδοθούν οι Γερμανοί άνευ όρων στις Εθνικές Ομάδες. Το τελεσίγραφο διατυπώθηκε γραπτώς τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου.
ΕΡ: Συνεπώς δε γνωρίζετε τίποτα αναφορικά με μιά τέτοια πρόταση. Απαντήστε, παρακαλώ, στο ερώτημα με "ναι" ή με "όχι".
ΑΠ: Δεν έγινε ποτέ τέτοια πρόταση! Ο κ. συνήγορος ας μή σπεύδει να εξάγη συμπεράσματα. Το κείμενο των πραγματικών προτάσεων του Στρατηγού Ζέρβα είναι στη διάθεσή του, αν θέλη να διαφωτιστή.
ΕΡ: Και ένα ακόμα ερώτημα: Γνωρίζετε κύριε μάρτυς, ότι ο Στρατηγός Λάντζ, πριν εκκενώση τα Γιάννενα, παρέδωσε σημαντικές ποσότητες τροφίμων στο Διεθνή Ερυθρό Σταυρό για τον πληθυσμό;
ΑΠ: Μάλιστα, έχω υπόψη μου το γεγονός αυτό.
ΕΡ: Γνωρίζετε επίσης ότι κατά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από τα Ιωάννινα, ο Δήμαρχος της πόλεως και ο Αρχιεπίσκοπος εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη του πληθυσμού προς το Στρατηγό Λάντζ, για τον αθρωπισμό και την καλωσύνη που ο Στρατηγός Λάντζ είχε επιδείξει έναντι των κατοίκων της πόλεως;
ΑΠ: Τόσο ο Αρχιεπίσκοπος όσο και ο Δήμαρχος τρέμανε τις ημέρες εκείνες από το φόβο μήπως οι Γερμανοί πραγματοποιήσουν την απειλή τους ότι θα τινάξουνε την πόλη στον αέρα αν οι Εθνικές Ομάδες δε σταματήσουνε τις επιθέσεις εναντίον των Γερμανικών δυνάμεων. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, πως ήταν πρόθυμοι να ανεβάσουν στους ουρανούς το Στρατηγό Λάντζ για ν΄αποτρέψουν μιά τέτοια συμφορά. Έφεραν την ευθύνη 30.000 ψυχών.
ΕΡ: Πως τα ξέρει αυτά ο μάρτυς;
ΑΠ: Ευθύς μόλις μπήκαμε στα Γιάννενα μας πληροφορήσανε πως ο Δήμαρχος και ο Μητροπολίτης είχαν εκφράσει τις ευχαριστίες τους στο Λάντζ. Όπως ήταν φυσικό, τους ζητήσαμε αμέσως το λόγο. Τους ρωτήσαμε πως είχανε τολμήσει να εκφράσουν ευχαριστίες στους σφαγιαστές του Ημειρωτικού Λαού. Τότε, όχι μόνο μας εξήγησαν τί είχε συμβή, αλλά και προσεκόμισαν μάρτυρες, που η αξιοπιστία τους δεν μπορούσε ν΄αμφισβητηθή και που μας έπεισαν ότι πραγματικά οι Γερμανοί σχεδιάζανε να καταστρέψουν την πόλη. Ένας από τους μάρτυρες αυτούς ήταν ο Σπύρος Κωνσταντόπουλος, εξάδελφος του Στρατηγού Ζέρβα.
ΕΡ: Κύριε μάρτυς, δεν γνωρίζετε ότι ο δήμαρχος Ιωαννίνων, είπε στο Στρατηγό Λάντζ, όταν οι γερμανικές δυνάμεις επρόκειτο να εγκαταλείψουν τα Γιάννενα, πως αν ποτέ ο Στρατηγός Λάντζ επέστρεφε στα Βαλκάνια, θα εύρισκε την πόλη των Ιωαννίνων πάντα πρόθυμη να τον φιλοξενήση και ότι ο Λαός των Ιωαννίνων θα του ήταν πάντα ευγνώμων;
ΑΠ: Δεν ξέρω αν ο Δήμαρχος μεταχειρίστηκε αυτές ακριβώς τις λέξεις. Ξέρω όμως πως πράγματι έβγαλε λόγο στο Στρατηγό Λάντζ. Και σας εξήγησα γιατί έκρινε εαυτόν υποχρεωμένο να του βγάλη λόγο.
ΕΡ: Τι του είπε;
ΑΠ: Δεν είχα την πρόνοια ν΄αποστηθίσω το λόγο του Δημάρχου. Εκείνο που μας ενδιέφερε ήταν γιατί ο Δήμαρχος ευχαρίστησε τον Λάντζ. Και σας διαβεβαιώ ότι θα περνούσε δυσάρεστες ώρες ο Δήμαρχος αν δεν εξακριβώναμε πως είχε σοβαρούς λόγους να πάρη μιά τέτοια απόφαση. Σας εξήγησα τους λόγους.
ΕΡ: Κύριε μάρτυς, αληθεύει το γεγονός πως έχουν συχνά διατυπωθή, από διάφορες εφημερίδες και άλλα έντυπα κατηγορίες ότι ο Στρατηγός Ζέρβας συνεργάστηκε με τους Γερμανούς; Είναι αλήθεια ότι εξ αιτίας αυτών των παλαιότερων κατηγοριών, ο Στρατηγός Ζέρβας υφίσταται και σήμερα σφοδρές επιθέσεις;
ΑΠ: Η πηγή από την οποία προέρχονται οι επιθέσεις αυτές αποτελεί την τρανώτερη απόδειξη ότι ο Στρατηγός Ζέρβας επετέλεσε πραγματικά το καθήκον του στον αγώνα εναντίον του φασισμού, ότι ήταν και έμεινε πραγματικός και επικίνδυνος αντίπαλος του Φασισμού.
ΔΙΚΑΣΤΗΣ ΜΠΥΡΚΕ: Νομίζω πως το ερώτημα θα πρεπε να είναι κάπως διαφορετικά διατυπωμένο για να είναι περισσότερο αντιληπτή και η απάντηση του μάρτυρος. Εγώ θα ερωτούσα: Γίνονται επιθέσεις εναντίον του Στρατηγού Ζέρβα από τις αριστερές οργανώσεις;
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ: Μάλιστα.
ΣΑΟΥΤΕΡ: Δεν έχω να υποβάλω άλλο ερώτημα κύριε Πρόεδρε. Σας ευχαριστώ.
Το δ' μέρος αποτελεί και το τελευταίο για την μαρτυρία του Κ. Τριανταφυλλίδη στη δίκη της Νυρεμβέργης. Οι πληροφορίες του είναι σημαντικές για την περίοδο 1943-1944. Για την ιστορία, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι οι αμετανόητοι ναζί Γερμανοί αξιωματικοί καταδικάστηκαν για τα εγκλήματα πολέμου κατά του ελληνικού πληθυσμού, παρά τις προσπάθειες των συνηγόρων τους να τους παρουσιάσουν σαν ευεργέτες των τοπικών πληθυσμών. Επιπλέον, αποκαλύπτονται και οι πραγματικές εμπόλεμες σχέσεις μεταξύ Ζέρβα και Λάντζ.
Οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ στον "Πανελλήνιο Σύνδεσμο Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ναπολέοντα Ζέρβα" για την παραχώρηση μέρους σπάνιου ιστορικού αρχειακού υλικού της οργάνωσης.
Καλησπέρα, καταρχήν σας ευχαριστώ για την αναδημοσίευση του άρθρου μου. Μια επισήμανση μόνο, όπως αναφέρεται και στο ιστολόγιο μου θεωρείται απαραίτητη η αναφορά της πηγής σε περίπτωση αναδημοσίευσης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΦιλικά Γιάννης Αθανασόπουλος (ellhnikaxronika.blogspot.com)